Ustawa mo¿e wejœæ w ¿ycie dopiero po jej opublikowaniu w DzU. Sejm w ustawie
okreœla, od kiedy ustawa lub jej czêœæ zacznie obowi¹zywaæ. Jest po¿¹dane, a nawet
konieczne, aby miêdzy og³oszeniem i wejœciem w ¿ycie ustawy up³yn¹³ pewien okres
(tzw. vacatio legis -spoczywanie ustawy) - stwarza to mo¿liwoœæ zapoznania siê z
postanowieniami aktu normatywnego przed jego wejœciem w ¿ycie.
Rozporz¹dzenia wydawane s¹ przez Radê Ministrów oraz naczelne i centralne organy
administracji rz¹dowej, tj. premiera, ministrów, kierowników organów centralnych,
np. prezesa G³ównego Urzêdu Statystycznego. Prawo wydawania rozporz¹dzeñ ma równie¿
Prezydent RP. Rozporz¹dzenia - to przepisy wykonawcze, umo¿liwiaj¹ce realizacjê ustawy.
S¹ wydawane, je¿eli ustawa zawiera takie upowa¿nienie. Ponadto przepisy prawne mog¹
wynikaæ z uchwa³, zarz¹dzeñ i instrukcji, s¹ og³aszane w Dzienniku Ustaw.
Umowa miêdzynarodowa stanowi œród³o prawa miêdzynarodowego publicznego. Wynikaj¹ce
z niej obowi¹zki obci¹¿aj¹ pañstwa, które umowê zawar³y.
Uchwala mo¿e byæ og³oszona w DzU tylko przez organy kolegialne, m.in. przez Sejm
RP lub Radê Ministrów. Uchwa³y mog¹, ale nie musz¹ byæ œród³em prawa. Mog¹ byæ wydawane
na podstawie ustaw albo bez upowa¿nienia ustawowego. Uchwa³y nie mog¹ naruszaæ obowi¹zuj¹cych
ustaw. Publikowane s¹ w Monitorze Polskim.
Zarz¹dzenia wydaj¹ naczelne i centralne organy administracji rz¹dowej, najczêœciej
ministrowie, kierownicy urzêdów centralnych itp. Wydawane s¹ na podstawie ustaw,
rozporz¹dzeñ i uchwa³ w celu ich wykonania, og³aszane w Monitorze Polskim lub dziennikach
urzêdowych poszczególnych ministerstw.
Instrukcja (obwieszczenie, okólnik, pismo okólne itp.) jest aktem, którego charakter
prawny nie zosta³ jednoznacznie okreœlony. Jest to najczêœciej akt normatywny wydany
przez dany organ, zawieraj¹cy przepisy, za pomoc¹ których reguluje on postêpowanie
podleg³ych sobie organów i instytucji.
Przepisy prawne s¹ wydawane tak¿e przez wojewodów i organy samorz¹dów terytorialnych.
S¹ to tzw. przepisy prawa miejscowego, og³aszane w wojewódzkich dziennikach urzêdowych.
Wojewodowie w formie przepisów prawnych wydaj¹ zarz¹dzenia, zarz¹dzenia porz¹dkowe
i obwieszczenia.
Systemem prawa nazywamy ca³okszta³t obowi¹zuj¹cych w pañstwie przepisów (z uwzglêdnieniem
podzia³u na ga³êzie) oraz zespó³ zasadniczych idei przewodnich, na których opiera
siê ustrój pañstwa, a tak¿e podstawowe idee prawne. Prawo dzieli siê na dzia³y zwane
ga³êziami. W ramach ga³êzi wyró¿nia siê instytucje prawne, czyli wê¿sze zespo³y norm
dotycz¹cych pewnego zagadnienia, np. instytucja rêkojmi, najmu, testamentu itp. W
prawie polskim wyró¿nia siê:
Oprawo konstytucyjne - zespó³ norm reguluj¹cych podstawy ustrojowe pañstwa,
2) prawo administracyjne - zespó³ norm reguluj¹cych strukturê organów administracyjnych
oraz stosunki prawne powstaj¹ce w toku wykonawczo-zarz¹dzaj¹cej dzia³alnoœci tych
organów,
3) prawo finansowe - zespó³ norm reguluj¹cych gromadzenie œrodków pieniê¿nych przez
pañstwo oraz ich rozdzia³ i wydatkowanie, a tak¿e okreœlaj¹cych tryb dzia³ania organów
i instytucji finansowych,
4) prawo cywilne - zespó³ norm reguluj¹cych stosunki maj¹tkowe i niektóre stosunki
osobiste miêdzy równorzêdnymi podmiotami prawa,
5) prawo rodzinne - zespó³ norm reguluj¹cych osobiste i maj¹tkowe stosunki miêdzy
ma³¿onkami, krewnymi, dzieæmi oraz stosunki wynikaj¹ce z przysposobienia, opieki
i kurateli,
6) prawo pracy - zespó³ norm reguluj¹cych stosunki miêdzy pracodawc¹ a pracownikiem
na tle œwiadczonej pracy,
7) prawo karne - zespó³ norm mówi¹cych jakie czyny s¹ przestêpstwami i ustalaj¹cych
kary za te przestêpstwa oraz okreœlaj¹cych ogólne zasady odpowiedzialnoœci karnej,
8) prawo procesowe:
a) cywilne - zespó³ norm reguluj¹cych tryb rozstrzy gania spraw cywilnych przez s¹dy
i niektóre ich organy oraz rozstrzygania ich w³aœciwoœci rzeczowej i miejscowej,
b) karne - zespó³ norm reguluj¹cych tryb prowadzenia i rozstrzygania spraw karnych
przez organy wymiaru sprawiedliwoœci.
S¹dy. Zadaniem s¹dów jest wymierzanie sprawiedliwoœci. S¹dy s¹ niezawis³e, obejmuje
je zasada instancyjnoœci. Przy rozpatrywaniu sprawy i wydawaniu wyroku sêdzia jest
niezawis³y, ma tylko obowi¹zek przestrzegania prawa. Zasada instancyjnoœci polega