6) doświadczenie i przygotowanie do roli uczestnika wywiadu
7) postrzeganie prowadzącego wywiad, pracy, firmy itd.
8) zachowania werbalne i niewerbalne
Źródło: Arvey R.D. i Campion J.E. (1982), cit.: Milkovich G.T. i Boudreau J.W.(1988, Fifth edi-tion) Human resource management. A diagnostic approach. BPI. Irwin, Homewood, Illinois, 421.
* raporty analityków giełdowych: pomagają oszacować stabilność i perspektywy rozwoju firmy (dostępne za pośrednictwem lokalnych maklerów giełdowych);
* strony lub dodatki w lokalnych dziennikach poświęcone biznesowi i finansom: zawierają aktualne informacje na temat różnych firm i dokonanych w nich zmian personalnych;
63
62
* zszywki czasopism: zwykle zawieraj ą roczny spis treści wraz z krótkim opisem artykułów na temat danej firmy, opublikowanych w czasopismach i dziennikach (dostępne w bibliotekach lub w archiwach prasowych, np. dzienników „Prawo i Gospodarka", „Parkiet", „Puls Biznesu", „Rynki Zagraniczne", „Rzeczpospolita" czy „Gazeta Wyborcza");
* niektóre biura biznesowe i izby przemysłowe - upowszechniają informacje na temat lokalnych firm;
* byli i aktualni pracownicy: umożliwiają zdobycie bardziej szczegółowych, często nieoficjalnych informacji na temat charakteru pracy i środowiska pracowniczego firmy;
* firmy zajmujące się doborem personelu, doradztwem personalnym i pośrednictwem pracy: zbieraj ą informacje na temat firm, oferowanych przez nich etatów i płac, wymaganych od kandydatów kwalifikacji i predyspozycji.
A oto jakiego typu informacji warto poszukiwać:
a. na temat samej firmy: "
* nazwy firmy - j ak brzmi j est pełna, oficj alna nazwa firmy? (np. CNN oznacza Cable News Network, a 3M - Minnestota Mining and Manufacturing Company);
* miejsca - gdzie znajduje się główna siedziba firmy, jej filie i poszczególne zakłady produkcyjne?
* jej przeszłości - jak długo dana firma istnieje i prowadzi interesy?
* produktów i usług - jakie dobra materialne i usługi produkuje i oferuje firma?
* pozycji -jakie sąnotowania firmy na giełdzie, jej pozycja finansowa i perspektywy zysków?;
* zysków - jakie tendencje (zwyżkowe czy zniżkowe) wykazują ceny akcji firmy na giełdzie oraz - jeśli firma jest tam notowana - jakie dywidendy przysługują z tytułu ich posiadania?
* rozwoju - jakie zmiany w zyskach i portfelu zamówień firma odnotowała w ostatnich latach i jakie są perspektywy jej rozwoju?
* struktury organizacyjnej - jakie działy, departamenty lub filie składają się na firmę jako całość?
b. na temat oferowanej posady:
* nazwa stanowiska - jak będziesz określany, pracując na tym stanowisku?
* zakresu obowiązków - jakie są główne zadania pracownika zatrudnionego na tym stanowisku?
* niezbędnych kwalifikacji -jakie kwalifikacje i umiejętności wymagane są na tym stanowisku?
* możliwości awansowania -jakie są szansę awansowania w służbowej hierarchii firmy i perspektywy rozwoju kariery zawodowej?
* skali wynagrodzenia -jakie wynagrodzenie na tym stanowisku oferuje zwykle firma i jaka propozycja płacy jest do przyjęcia, biorąc pod uwagę dziedzinę przemysłu i rejon kraju, w którym zlokalizowana j est firma?
* podróży służbowych - j ak często i j ak daleko będziesz musiał wyj eż-dżać w ramach podróży służbowych?
* konieczności zmiany miejsca zamieszkania - dokąd możesz być
służbowo przenoszony i jak często?
Osoba ubiegająca się o pracę powinna także poznać nazwisko i tytuł służbowy osoby prowadzącej wywiad. Znajomość tych danych dowodzi, że kandydat zainteresowany jest uzyskaniem posady oraz wykazuje inicjatywę w poszukiwaniu potrzebnych mu informacji.
Ponadto, po zapoznaniu się ze specyfiką firmy należy przejrzeć swoją pisemną aplikację pod kątem widzenia pracodawcy: jakie aspekty twojej biografii i zawodowych doświadczeń prawdopodobnie mogą się okazać interesujące i przydatne dla konkretnej firmy? Przewidywania co do pytań Większość wywiadów kwalifikacyjnych sprowadza się do sesji pytań
65
64
i odpowiedzi. Kandydat odpowiada na pytania prowadzącego dotyczące jego przeszłości i dotychczasowej kariery, a zarazem sam może zadawać pytania, które pomogą mu zorientować się, czy oferowana praca i firma sadła niego odpowiednie. Wcześniejsze przygotowanie się do rozmowy pozwoli mu efektywniej posłużyć się zdobytymi informacjami.
Respondent może spodziewać się, że będzie pytany o dotychczasowe doświadczenia i osiągnięcia, zainteresowania i hobby, o oceny ze szkoły i wyniki dotychczasowej pracy, a nawet o relacje z przyjaciółmi i członkami rodziny.
A oto lista pytań najczęściej stawianych absolwentom - kandydatom w wywiadzie kwalifikacyjnym:
* Jakie przedmioty w szkole lubiłeś najbardziej, a jakie najmniej? Dlaczego?
* Jaką pracę dotychczas wykonywałeś? Dlaczego z niej zrezygnowałeś?
* Jaką część kosztów swoich studiów pokrywałeś z własnych dochodów? W jaki sposób zarabiałeś?
* Dlaczego wybrałeś właściwie ten rodzaj zajęcia /pracy i co ci się w nim najbardziej podoba?
* Czy preferujesz pracę w jakimś konkretnym rejonie geograficznym ? Jeśli tak, dlaczego?
* Jakich dochodów spodziewasz się w wieku 30 lat? W wieku 35 lat?
* Czy sądzisz, że pozaobowiązkowe zajęcia w jakich uczestniczyłeś podczas studiów warte były poświęcenia im czasu? Dlaczego?
* Jakie czynniki - twoim zdaniem - determinują rozwój danej osoby w dobrej firmie?
* Jakie cechy osobowościowe są - twoim zdaniem - niezbędne do osiągnięcia sukcesu w wybranym przez ciebie obszarze aktywności zawodowej?
* Wolisz pracować z innymi czy samodzielnie?
* Jaki typ szefa preferujesz?
• Opowiedz swój życiorys. >
• Czy odbyłeś służbę wojskową? Jakiego dosłużyłeś się stopnia?
• Kiedy wybrałeś na swoich studiach specjalizację? Czy kiedykolwiek zmieniałeś tę specjalizację?
• Czy sądzisz, że uczyłeś się najlepiej jak tylko mogłeś?
• Czy miałeś kiedyś jakieś problemy w kontaktach z kolegami ze swojej uczelni? Z nauczycielami? Jeśli tak, dlaczego?
• Który z semestrów Twoich studiów był najtrudniejszy? 9 Wolisz pracować w dużej czy w małej firmie? Dlaczego?
• Jaka - twoim zdaniem - jest obecnie kondycja działu gospodarki/ /usług, w którym pracujesz?
• Czy lubisz podróżować?
• Co sądzisz na temat pracy w nadgodzinach?
• Jakie są niekorzystne aspekty pracy w tej konkretnej dziedzinie?
• Czy sądzisz, że pracodawcy powinni brać pod uwagę posiadanie dyplomu ukończenia wyższej uczelni i tytułu magistra? Dlaczego?
• Co jesteś gotów uczynić aby wykazać się inicjatywą i udowodnić swój zapał do pracy?