Mo�e posiada� szereg defekt�w, analogicznie do wad wzroku, co szeroko analizowa� Scheler i czemu po�wi�ci� oddzieln� prac� "Resentyment a moralno��" 6 Defekty te maj� najcz�ciej charakter spo�eczny.
5 Zbigniew Zwoli�ski, Byt i warto�� u Nicolaia Hartmanna, Warszawa 1974, PWN, s. 360-361,
6 Max Scheler, Resentyment a moralno��, Czytelnik, Warszawa 1977,
39
Kra�cowym defektem jest �lepota jednostek i ca�ych grup na pewne rodzaje warto�ci. Z drugiej strony Scheler zwraca uwag� na istnienie ludzi obdarzonych szczeg�lnym wysubtelnieniem organu moralnego. To oni odkrywaj� nowe rodzaje warto�ci i wyznaczaj� nowe obszary moralno�ci. Do takich postaci Scheler zalicza� Sokratesa i Chrystusa.
Nast�pn� funkcj� organu moralnego jest uchwytywanie wysoko�ci warto�ci w hierarchii, co nosi nazw� preferowania warto�ci. W bezpo�rednim ogl�dzie warto�ci jest dana nie tylko sama warto��, ale jej wy�szo�� lub ni�szo�� w stosunku do innych warto�ci, wi�c jej miejsce w hierarchii warto�ci.
Widzenie warto�ci i ich miejsca w hierarchii sprawia, �e winni�my odpowiedzie� dzia�aniem na apel powinno�ci, kt�ry kieruje si� do nas z warto�ci wy�szej. Ten apel zderza si� jednak z naszymi materialnymi interesami, z r�norodnymi konieczno�ciami �yciowymi, kt�re s� wa�ne dla naszego istnienia. Jednym s�owem apel warto�ci wy�szych zderza si� z ��daniami warto�ci ni�szych, za� sumienie organizuje op�r przeciwko tym ��daniom i karze nas wyrzutami, je�li ulegamy im.
Warto�ci, kt�re s� dla nas szczeg�lnie cenne, wchodz� w sk�ad idea�u osobowego, a on z kolei wyznacza nasz aksjologiczny horyzont poznawczy.
Horyzont wyznacza nasz� wra�liwo�� na okre�lone rodzaje warto�ci i jak�� szczeg�ln� �lepot� na inne ich rodzaje. On sprawia, �e niekt�rych warto�ci b�d� w og�le nie widzimy, b�d� te� - je�li nawet widzimy - nie odpowiadamy dzia�aniem na apel powinno�ci w nich zawarty. Aksjologiczny horyzont poznawczy wyznacza d�ugofalowe cele, do realizacji kt�rych zmierzamy nieraz przez ca�e �ycie. To on okre�la g��wne rysy osobowo�ci, odciskaj�c na niej pi�tno pospolito�ci, nikczemno�ci b�d� te� szlachetno�ci.
Ka�dy idea� osobowo�ci ma swoj� si��, dynamizm. U jednych, jak cho�by u Sokratesa, ta si�a mo�e by� niezniszczalna - warto�ci z idea�u osobowego domagaj� si� bezkompromisowego poszanowania bez wzgl�du na cen�, kt�r� p�aci cz�owiek. Inni s� zdolni do kompromis�w i za te
40
kompromisy p�ac� wyrzutami sumienia. Kompromis jest w rzeczywisto�ci ugi�ciem si� przed ��daniami konieczno�ci 'zyciowych i kl�sk� idea��w, kt�re cz�owiek dobrowolnie zaakceptowa�.
Polem, na kt�rym szczeg�lnie wyrazi�cie wida� walk� idea��w z konieczno�ciami �yciowymi, kt�re mog� przybiera� niezwykle r�norodn� form�, jest medycyna. Wydaje si�, �e bezwzgl�dna realizacja jakiejkolwiek zasady, kt�r� uznaje si� za istotn� w deontologii lekarskiej, nie musi prowadzi� do dobra. W�a�nie skutkiem jej bezwzgl�dnej realizacji mo�e by� cierpienie pacjenta, jego bliskich, a wi�c z�o. Idea�y i konieczno�ci �yciowe wa�y sumienie lekarza.
Jakie jest g��wne zadanie medycyny w p�aszczy�nie aksjologicznej? Jaka zasada nie mo�e by� nigdy naruszona i winna by� bezwzgl�dnie respektowana? Odpowied� na to pytanie nie jest wcale prosta, czemu dawali wyraz tacy wybitni lekarze, jak prof. Kielanowski czy prof. Mioda�ski. Czy zadaniem tym mo�e by� przywracanie zdrowia? Wiadomo jednak przecie�, �rw w wielu przypadkach nie mo�e by� ono realizowane. Wydaje si� oczywiste, �e zadaniem, kt�re lekarz powinien bezwzgl�dnie realizowa�, jest ochrona �ycia. Jak b�d� si� stara� wykaza�, w pewnych sytuacjach zasady tej nie mo�na przestrzega� bezwzgl�dnie, a nawet nale�y zrezygnowa� z jej respektowania dla dobra pacjenta. �agodzenie cierpie� mo�na by uzna� za zasad� bezwzgl�dn�, gdyby nie wchodzi�a ona w kolizj� z zasad� ochrony �ycia dawki �rodk�w u�mierzaj�cych b�l nie mo�na zwi�ksza� w niesko�czono��.
Nie ulega w�tpliwo�ci, �e zasad�, kt�r� lekarz powinien kierowa� si�
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.