Zależność tę prezentuje poniższa tabela.
Tabela 4. Pozycja w stosunku do działalności gospodarczej lub odpłatnej a pola działań organizacji
Główne pole działań organizacji
Procent organizacji prowadzących działalność
gospodarczą lub odpłatną
Badania naukowe
52,30
Rynek pracy, zatrudnienie, aktywizacja zawodowa
37,30
Sprawy zawodowe, pracownicze, branżowe
35,80
Religia
45,50
Wsparcie dla instytucji, organizacji pozarządowych i inicjatyw obywatelskich
29,40
Usługi socjalne, pomoc społeczna
19,70
Kultura i sztuka
29,00
Ochrona zdrowia
21,20
Rozwój lokalny w wymiarze społecznym i materialnym
23,60
Edukacja i wychowanie
25,20
Ochrona środowiska
19,50
Sport, turystyka, rekreacja, hobby
18,30
Prawo i jego ochrona, prawa człowieka, działalność polityczna
00,10
Działalność międzynarodowa
00,00
Źródło: Badania Klon/Jawor (2006).
6 Nie znaczy to, że nie jest istotny, bowiem często okazuje się, że środki te pozwalają na elementarną elastyczność w działaniach w odróż-
nieniu od znacznie większych środków pochodzących, np. ze strony administracji, ale związanych licznymi ograniczeniami lub wręcz
powiązanych z zakazami używania ich na wewnętrzne administracyjne koszty organizacji. Środki wypracowane są też zwykle „dźwignią”
do zdobycia znacznie większych środków (także publicznych), gdzie wymagany jest tzw. wkład własny.
7 Liczba powstaje przez sumowanie organizacji w obu wierszach, bowiem w tym wypadku poprawne jest (z powodów formalnoprawnych)
założenie o rozłączności obiektów w obydwu rzędach tabeli.
8 Głównie dotyczy to wsparcia ze strony samorządu – szczególnie w mniejszych miejscowościach, gdzie władze często niechętnie ogła-
szają otwarte konkursy na wsparcie działań organizacji.
Ekonomizacja organizacji pozarządowych
ekonomia_skrypt_1.indd 140
2008-03-16 23:53:20
Czasem – jak ma to miejsce w przypadku organizacji działających, np. na polu sportu i turystyki, kultury i sztuki czy usług
socjalnych, których w badanej grupie jest stosunkowo dużo – możemy też z dużą dozą precyzji określić odsetek organizacji
prowadzących działalność gospodarczą. Są też jednak i takie kategorie organizacji, których liczebność w próbie jest względ-
nie niewielka, a co za tym idzie mniej precyzyjne są szacunki dotyczące częstotliwości prowadzenia działalności gospodar-
czej. Pomimo opisanych tu ograniczeń wydaje się, że można zaryzykować postawienie pewnych hipotez dotyczących stopnia
„ekonomizacji” w poszczególnych „branżach” sektora pozarządowego. W zamieszczonej powyżej tabeli (tab. 4) ułożone one
zostały ze względu na malejący zakres ekonomizacji, rozumianej jako prowadzenie działalności gospodarczej lub odpłatnej
(względnie posiadanie takiego zamiaru). Okazuje się, że najsilniej „zekonomizowaną” branżą sektora pozarządowego są or-
ganizacje działające na polu badań naukowych: ponad połowa z nich prowadzi działalność gospodarczą. Nie dziwi specjal-
nie fakt, że wysoko w rankingu znalazły się organizacje związane z rynkiem pracy i aktywizacją zawodową oraz prowadzące
szkolenia. Za pewną niespodziankę można uznać fakt, że tak „wysoko” znalazły się organizacje związane z działalnością reli-
gijną, choć w tym wypadku szczególnie ważne jest uczynione wyżej zastrzeżenie dotyczące nikłej liczebność tego typu orga-
nizacji w próbie – co za tym idzie koniecznej ostrożności przy formułowaniu wniosków. W przypadku organizacji działających
na polu socjalnym mamy do czynienia z „ekonomizowaniem się” (podobnie liczna jest grupa tych, które prowadzą działal-
ność gospodarczą, jak i tych, które planują ją uruchomić). Także wśród organizacji działających na polu kultury funkcjonuje
dużo organizacji prowadzących już działalność ekonomiczną. Podobna sytuacja dotyczy organizacji działających na polu
edukacji i wychowania oraz rozwoju lokalnego. Szczególną sytuację można zaobserwować w obszarze sportu i turystyki.
Wbrew pozorom jest to jedna z najmniej „zekonomizowanych” i „ekonomizujących się” branż sektora pozarządowego. Pra-
wie na końcu tego specyficznego rankingu znalazły się organizacje działające na polu współpracy międzynarodowej. Wśród
organizacji działających w tej sferze nie zarejestrowaliśmy w badaniu takich, które prowadziłyby działalność gospodarczą,
jednak jednocześnie to właśnie w tej grupie odsetek organizacji, które planują ją rozpocząć, jest największa. Najmniej „zeko-
nomizowaną” i jednocześnie niezbyt skłonną do czynienia tego w przyszłości branżą sektora pozarządowego są organizacje
działające na rzecz ochrony praw człowieka, edukacji obywatelskiej, działalności politycznej. Organizacje te są przypadkiem