Istniej� tak�e koszty ponoszone przez
inne sektory �ycia spo�ecznego. Cierpi�cy na schizofreni�,
kt�rzy nie otrzymali w�a�ciwej pomocy terapeutycznej,
mog� trafi� do wi�zienia. Wi�zienia s� jednakowo kosz-
towne jak niekt�re szpitale, jednak koszty zatrzymania,
aresztowania i osadzenia s� rzadko brane pod uwag�.
Nie ulega w�tpliwo�ci, �e kontrowersje dotycz�ce psy-
choterapii dla os�b cierpi�cych na ci�kie zaburzenia
umys�owe nie zostan� zbyt szybko rozwiane. Jednak istot-
ne jest to, �e dyskusje na ten temat nakazuj� uwzgl�dnia�
wszystkie koszty, tak�e te poniesione przez pacjenta, jego
rodzin� i spo�ecze�stwo.
Zr�dto: Fenton, McGlashan, 1997; Gabbard. Lazar, Hornberger, Spiegel, 1997;
Hogarty i in., 1997.
498
ROZDZIA� 10
Idealne metody leczenia schizofrenii obejmuj�
starannie monitorowane interwencje farmakologicz-
ne w po��czeniu z interwencjami psychologicznymi
wpisane w ramy program�w przysposabiaj�cych do
�ycia w spo�eczno�ci. Na poziomie spo�eczno�ci ba-
dacze sprawdzali dzia�anie rozmaitych usystematy-
zowanych program�w przeznaczonych dla pacjen-
t�w ambulatoryjnych. Jednym z najcz�ciej stoso-
wanych jest Program of Assertive Community Tre-
atment (PACT). Stanowi on po��czenie kilku strate-
gii uznawanych za skuteczne (Test i in., 1997). Jest
to pe�na, zintegrowana biopsychologiczna metoda
terapeutyczna realizowana we w�asnym �rodowisku.
Wykazano, �e warunkuje ona popraw� we wszyst-
kich aspektach funkcjonowania pacjenta, mi�dzy
innymi umo�liwia uzyskanie umiej�tno�ci niezb�d-
nych do samodzielnego �ycia, utrzymania zatrud-
nienia i zachowa� interpersonalnych (Becker, Me-
isler, Stormer, Brondino, 1999; Mowbray i in.,
1997). Ponadto, mimo �e PACT jest programem
kosztownym, op�aca si�, poniewa� na d�u�sz� met�
ogranicza potrzeb� hospitalizacji (Hu, Jerrell, 1998).
W ostatnich badaniach przeprowadzonych przez
Nancy Wolff i jej zesp� por�wnano dwie wersje
Assertive Community Treatment (ACT), programu
podobnego do PACT z �managerem przypadku"
(Wolff i in., 1997). Mo�liwo�� zarz�dzania przypad-
kiem zasadniczo zaoferowa�a Health Maintenance
Organization (HMO) w Stanach Zjednoczonych:
manager przypadku ocenia� stan pacjenta oraz aran-
�owa� zakup us�ug medycznych i rehabilitacyjnych
dost�pnych w danej spo�eczno�ci. Wolff nadzorowa-
�a ponadto post�py ka�dego z jej osiemdziesi�ciu
pi�ciu klient�w, jednak widywa�a ich niezbyt cz�sto
i rzadko odwiedza�a ich w domu lub anga�owa�a si�
w pomoc dora�n�. Jedna z wersji programu ACT
obejmowa�a pomoc dora�n�, pogotowie dwadzie-
�cia cztery godziny na dob�, pomoc w uzyskiwaniu
�wiadcze� i innych �rodk�w, transport, trening
umiej�tno�ci oraz pomoc w czynno�ciach codzien-
nych, radzenie sobie z symptomami, wsparcie i do-
radztwo, a tak�e tradycyjne us�ugi w zakresie zdro-
wia psychicznego. Us�ugi te cz�sto by�y oferowane
w naturalnym otoczeniu klienta, a nie w biurze.
G��wna r�nica pomi�dzy tymi warunkami a specy-
fik� PACT polega na tym, �e zesp� terapeutyczny
nie ma przypisanego lekarza psychiatry ani piel�-
gniarki. Druga wersja ACT obejmowa�a wszystkie
te us�ugi jak r�wnie� pracownika �rodowiskowego,
kt�ry odpowiada� za �normalizacj�" dzia�a� klienta,
takich jak anga�owanie si� w indywidualne i wsp�l-
notowe sposoby sp�dzania wolnego czasu.
Rezultaty wyra�nie przemawiaj� na korzy�� wa-
runk�w stworzonych przez ACT. W por�wnaniu
z pacjentami podlegaj�cymi managerowi przypad-
ku, a bior�cych udzia� w programach ACT wyst�pi-
�o wi�ksze ograniczenie symptom�w i obserwowa-
no wi�ksze zadowolenie z przebiegu terapii. Nie
zaobserwowano natomiast znacznych r�nic pomi�-
dzy tymi programami, je�eli chodzi o og�lne koszty
leczenia pacjent�w. Wyniki te s� wa�ne z tego
wzgl�du, �e rutynowo stosowane wobec cierpi�cych
na schizofreni� w Stanach Zjednoczonych us�ugi
w zakresie zdrowia psychicznego, mianowicie za-
rz�dzanie opiek� medyczn�, mog� nie przynosi�
najlepszych wynik�w, jakie mo�na by osi�gn�� za
t� sam� cen� (zob. ramka 10-3).
W obecnych czasach wi�kszo�� cierpi�cych na
schizofreni� w Stanach Zjednoczonych poddawa-
nych jest zabiegom rehabilitacyjnym w ramach pro-
gram�w dziennych lub w grupach osiedlowych.
W tych warunkach interwencje farmakologiczne ��-
czone s� z rozmaitymi interwencjami psychologicz-
nymi. W ca�ych Stanach Zjednoczonych istniej� ty-
si�ce dom�w i mieszka�, gdzie spotykaj� si� te gru-
py. Domy te zwykle znajduj� si� na osiedlach
mieszkalnych, cho� wsp�lnoty osiedlowe czasami
walcz� o to, by je stamt�d usun��. Jednak ostatnio
stosunek do nich si� zmienia, a l�ki i uprzedzenia
wsp�lnot powoli zanikaj�. Wi�kszo�� tych dom�w
zapewnia ca�kowicie niezale�ne i u�yteczne �ycie
(Winerip, 1994).
Podsumowanie________________________
W rozdziale tym om�wili�my chorob� uwa�an� za
najpowa�niejsze zaburzenie umys�owe, jakiego
cz�owiek mo�e do�wiadczy�. Dotyka ona ludzi na
ca�ym �wiecie, pocz�wszy od ma�ych wiosek w In-
diach, przez europejskie miasta do obrze�y amery-
ka�skich metropolii. Koszty, jakie w zwi�zku z ni�
ponosi spo�ecze�stwo i pojedynczy ludzie, s� nie-
obliczalne. Rozwi�zanie zagadki przyczyn schizo-
SCHIZOFRENIE
499
frenii by�oby dokonaniem zas�uguj�cym bez w�tpie-
nia na Nagrod� Nobla.
Do oko�o 1970 roku g��wn� rol� w dyskusjach
nad przyczynami schizofrenii odgrywa�y teorie psy-
chodynamiczne. Jednak perspektywa patrzenia na
przyczyny tego zaburzenia w ci�gu ostatnich trzy-
dziestu lat diametralnie si� zmieni�a. Nie ma ju�
�adnych w�tpliwo�ci, �e jest to zaburzenie m�zgu,
obejmuj�ce nieprawid�owo�ci w jego budowie
i funkcjonowaniu. Innymi s�owy, w schizofrenii nie-
kt�re obszary m�zgu i/lub systemy neuroprzeka�ni-
k�w dzia�aj� nieprawid�owo.
Ponadto prawdopodobnie ju� od urodzenia wi�k-
szo�� pacjent�w charakteryzuje si� podatno�ci� na
t� chorob�. Istniej� przynajmniej trzy dowody na
poparcie tego za�o�enia. Po pierwsze, wiadomo, �e
podatno�� mo�e by� dziedziczona, w zwi�zku z tym
istnieje w cz�owieku ju� w momencie jego przyj�cia
na �wiat. Po drugie, do wyst�powania podatno�ci
przyczyniaj� si� powik�ania do�wiadczane w trakcie
�ycia prenatalnego. Po trzecie, badania rozwojowe
wykazuj�, �e u wielu pacjent�w pewne nieprawid�o-
wo�ci obserwuje si� ju� w okresie niemowl�cym.
Zak�adaj�c, �e podatno�� konstytucjonalna na
schizofreni� zwykle jest ju� obecna w chwili naro-
dzin, rodzi si� pytanie, dlaczego potrzeba a� dwu-
dziestu lat, by pojawi�y si� pierwsze symptomy? Sta-
nowi to z pewno�ci� jedn� z najbardziej zastanawia-
j�cych kwestii dotycz�cych tego zaburzenia. Fakt, �e
schizofrenia po raz pierwszy pojawia si� zazwyczaj
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaÄ Ci coraz lepsze usĹugi. By mĂłc to robiÄ prosimy, abyĹ wyraziĹ zgodÄ na dopasowanie treĹci marketingowych do Twoich zachowaĹ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czÄĹciowo finansowaÄ rozwĂłj Ĺwiadczonych usĹug.
PamiÄtaj, Ĺźe dbamy o TwojÄ prywatnoĹÄ. Nie zwiÄkszamy zakresu naszych uprawnieĹ bez Twojej zgody. Zadbamy rĂłwnieĹź o bezpieczeĹstwo Twoich danych. WyraĹźonÄ zgodÄ moĹźesz cofnÄ Ä w kaĹźdej chwili.