'446 � 3 kodeksu. Nie bez znaczenia by�a tu r�wnie� daj�ca si� obserwowa� praktyka korzystania z przepisu, ilekro� pojawia�y si� przeszkody w uwzgl�dnieniu ca�o�ci szk�d doznanych przez po�rednio poszkodowanego, w ramach ustale� odnosz�cych si� do pozycji uszczerbku �ci�le maj�tkowego. Bronione by�y jednak i pogl�dy jednoznacznie traktuj�ce charakter uszczerbku, o kt�rym mowa w art. 446 � 3 k.c, jako wy��cznie maj�tkowego405.
Spory, kt�re zreszt� w ma�ym stopniu wp�ywa�y na praktyk�, przeci�a na rzecz drugiego pogl�du uchwa�a 7 s. S�du Najwy�szego z 26 X 1970 r.406 Uzna�a ona roszczenia z art. 446 � 3 k.c. jako dziedziczne, co tym samym (niezale�nie od innych argument�w) przes�dzi�o o maj�tkowym charakterze uszczerbku, o kt�rym mowa. Nie jest bowiem w �wietle obowi�zuj�cego prawa cywilnego przyjmowane dziedziczenie roszcze� niemaj�tkowych jako �ci�le zwi�zanych z osob� zmar�ego (zob. swego rodzaju wyj�tek w art. 449 in fine k.c). W uchwale SN podkre�lono bardzo wyra�nie �szczeg�lny rodzaj odszkodowania" z art. 446 � 3 kodeksu, jako dotycz�cy �szk�d cz�stokro� nieuchwytnych lub trudnych do obliczenia, jakie wywo�uje zazwyczaj �mier� najbli�szego cz�onka rodziny, a kt�-
402 Tak rozumie to R. Longchamps, Zobowi�zania, � 40, IV, 2. 4�3 Zob. uchwa�� SN z 1�15 XII 1951 r., OSN 1953, poz. 3. 404 OSN 1958, poz. 2.
tm Rozbie�no�ci pogl�d�w tego okresu relacjonuje Z. Mas�owski, [w:] Komentarz do k.c, s. 1118�1119. us OSN 1971, poz. 120.
rych nie mo�na wynagrodzi� na podstawie art. 446 � 1 i � 2 no jako typowy przyk�ad �wiadczenie zmar�ego ponad obowi�2 tacyjny.
Gdy nie budzi w�tpliwo�ci spos�b naprawienia szkody, k wg ustalonej praktyki zawsze jednorazowe odszkodowanie, n ta, samo ustalenie jego wysoko�ci jest ju� kwesti� stosun^ Wynika to z braku �cis�ych miernik�w doznanego uszczerbki stkich jego mo�liwych sk�adnikach. W doktrynie spotykane �ywanie si� w tej materii do stosowania art. 322 k.p.c, co pozv unikni�cie wielu trudno�ci407. Sprawa jest jednak kontrow do tego zobacz bli�ej wywody rozdz. IV, � 20, VII niniejs;
Co do zaliczania na poczet odszkodowania sum wyp�aconyc ku ze �mierci� ofiary czynu niedozwolonego przez instytucje i spo�ecznych i PZU, punktem wyj�cia jest stanowisko poprze zane dla roszcze� maj�tkowych wynikaj�cych z art. 446 � nak�e wypada, podkre�li�, �e w znanej uchwale ca�ej Izby Pr piecze� Spo�ecznych S�du Najwy�szego z 23�29 IV 1965 r wyj�tek od regu�y niezaliczania uzyskanych sum z PZU na le�no�ci o charakterze odszkodowania zwi�zanego ze �mie a to w tym sensie, �e wyp�ata ubezpieczenia mo�e wp�ywa� sytuacji �yciowej osoby wyst�puj�cej z roszczeniem z art. ' Kwestia staje si� wi�c zale�na od konkretnych okoliczno�ci p
Na og� w judykaturze ustali� si� pogl�d, �e przyznanie c nia na podstawie art. 446 � 3 k.c. powinno mie� wysoko�� n�m. Ma ono poza tym charakter fakultatywny, s"�d mo�e t nie musi przyzna� odszkodowania. Decyzja s�du powinna i jak w innych podobnych przypadkach, ca�okszta�t okoliczno��
3. Inne naruszenia d�br osobistych. Z naruszeniem innyi bistych, poza uszkodzeniem cia�a i wywo�aniem rozstroju nawet spowodowaniem �mierci cz�owieka, a wymienionych w art. 23 k.c, mo�e ��czy� si� uszczerbek maj�tkowy b postaci. Tak dla przyk�adu: przy pozbawieniu wolno�ci � ut sie z tym zwi�zanym zarobku przez poszkodowanego; prz? czci � ujemne i ca�kowicie uchwytne konsekwencje mater rze dzia�alno�ci zawodowej, gospodarczej itp. osoby narusze� tej.
407 Zob. bli�ej A. S z p u n a r, Odszkodowanie w razie �mierci s. 174; Ustalenie odszkodowania..., s. 48 i nast.
408 Zob. o�wietlenie stanowiska uchwa�y z 1965 r. (0�N 1965, p> zmian w przepisach dot. ubezpiecze� spo�ecznych � w pracy A. S z p lenie odszkodowania..., s. 115 i nast.
409 Sta�a judykatura SN zosta�a zrelacjonowana w pracy A. S z szkodowanie id razie �mierci osoby bliskiej, s. 174�175 i nie ulega < zmianom.
680
Tak�e i w tych przypadkach zatem poszkodowanemu s�u�y� b�dzie roszczenie o naprawienie szkody wed�ug og�lnych regu� dotycz�cych odpowiedzialno�ci obj�tych przepisami re�imu deliktowego, co wynika z formu�y art. 24 � 2 k.c.410
Kodeks cywilny nie przewiduje dla tych przypadk�w szczeg�lnych postanowie� wychodz�c z za�o�enia, �e nie s� one po prostu potrzebne. Postanowienia takie mog� jednak zawiera� akty legislacyjne o charakterze leges speciales w stosunku do k.c, jak dla przyk�adu: w odniesieniu do pozbawienia wolno�ci � przepisy art. 487 i nast. k.p.k.; w odniesieniu do narusze� d�br niematerialnych zwi�zanych z tzw. w�asno�ci� intelektualn� � przepisy prawa wynalazczego reguluj�ce ochron� tych d�br na swoim odcinku itd.
W zwi�zku z wej�ciem w �ycie kodeksu pracy w judykaturze S�du Najwy�szego zosta�o przyj�te jako regu�a wy��czenie stosowania przepis�w prawa cywilnego przez prawo pracy, ilekro� chodzi o szkody maj�tkowe wynikaj�ce z czyn�w niedozwolonych pracownik�w (zob. co do tej kwestii ni�ej � 53, III, co nie mo�e- by� w omawianej dziedzinie pomini�te).
Gdy chodzi o zakres przypadk�w podlegaj�cych nadal regu�om prawa cywilnego powszechnego, do �rodk�w rekompensaty doznanego uszczerbku znajduj� zastosowanie zasady k.c. dotycz�ce naprawienia szkody, a zatem i g��wnie odszkodowanie pieni�ne. Niemniej, zale�nie od charakteru dobra i okoliczno�ci jego naruszenia mog� znale�� zastosowanie i inne �rodki, o kt�rych og�ln� wzmiank� czyni art. 24 � 1 k.c.
III. ROSZCZENIA W ZAKRESIE SZK�D NIEMAJ�TKOWYCH
1. Koncepcja zado��uczynienia � zado��uczynienie pieni�ne. W odniesieniu do szk�d niemaj�tkowych przepisy szczeg�lne kodeksu cywilnego zawarte w tytule VI uzupe�niaj� regu�y og�lne kodeksu, wyra�one w ksi�dze pierwszej (art. 23�24 k.c). Dopuszczaj� one w drodze wyj�tku przyznawanie za doznan� krzywd� zado��uczynienia w formie pieni�nej. Mo�e ono mie� miejsce jedynie w przypadkach wymienionych w ustawie411. Ta forma zado��uczynienia nie wy��cza rzecz oczywista zwyk�ych form naprawienia krzywdy, takich jak z�o�enie przez osob� odpowiedzialn� stosownego o�wiadczenia woli (przeproszenie, odwo�anie pom�wienia czy obrazy), dokonanie stosownych og�osze� czy zawiadomie� itd. Co do tej kwestii zob. bli�ej System, t. I, rozdz. VIII, � 35.
410 Nie przes�dza si� w tym miejscu kwestii zastosowa� przepis�w re�imu odpowiedzialno�ci tzw. kontraktowej, skoro i art. 24 � 2 k.c. nie zajmuje w tej materii stanowiska.
411 Tak trafnie A. S z p u n a r, Ustalenie odszkodowania..., s. 87.
681
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaĐâĐ⥠Ci coraz lepsze usĐâĐâugi. By mĐâĐâc to robiĐâĐ⥠prosimy, abyĐâĐâş wyraziĐâĐâ zgodĐâĐ⢠na dopasowanie treĐâĐâşci marketingowych do Twoich zachowaĐâĐâ w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czĐâĐâ˘ĐâĐâşciowo finansowaĐâĐ⥠rozwĐâĐâj ĐâĐâşwiadczonych usĐâĐâug.
PamiĐâĐâ˘taj, ĐâĐŃe dbamy o TwojĐâĐ⌠prywatnoĐâĐâşĐâĐâĄ. Nie zwiĐâĐâ˘kszamy zakresu naszych uprawnieĐâĐâ bez Twojej zgody. Zadbamy rĐâĐâwnieĐâĐŃ o bezpieczeĐâĐâstwo Twoich danych. WyraĐâĐŃonĐâĐ⌠zgodĐâĐ⢠moĐâĐŃesz cofnĐâĐâŚĐâĐ⥠w kaĐâĐŃdej chwili.