Je�li zgodzimy si� z my�licielami, kt�rzy twierdz�, �e natura jest celowa, to pada pytanie � jaki cel spe�nia w
przyrodzie zjawisko rozpadu materii?
Wolpert daje jeszcze inne wyja�nienie tego zjawiska. Jego zdaniem, po�owiczny rozpad materii jest realizacj� takich
proces�w, jak: ewolucja
1 mutacja7. Ale gdyby tak faktycznie by�o, to ewolucja mia�aby okre�lony kierunek, a mianowicie d��y�aby do
coraz to prostszych postaci materii, to znaczy materii na coraz to ni�szym stopniu organizacji. Taka tendencja
ewolucji musia�aby z czasem doprowadzi� do likwidacji organizm�w �ywych, kt�re znajduj� si�, jak wiadomo, na
najwy�szym szczeblu organizacyjnym.
5 F. Collemann, Grundlage der Wissen der Materie, M. Faber, Leipzig 1970, s. 19.
6 G. SiiGmann, Neue Wissenschaft, F. Mayer, Munchen 1970, s. 19.
1 L. Wolpert, Gens and Living Structure, Addison - Wesley, New York 1996, s. 31.
63
Oczywi�cie to tylko hipoteza, ale czy trafna? Pos�u�� si� tutaj wypowiedzi� Lewisa Wolperta, pochodz�c� z jego
pracy Success ofBorn: �Wsp�czesna biologia molekularna wykazuje, �e wszystkie �ywe organizmy rozwijaj� si�
wed�ug podobnych mechanizm�w, niewa�ne, jak bardzo mucha wydaje si� r�na od myszy czy cz�owieka. Co
wi�cej, wszystkie te organizmy wykorzystuj� w tym celu bardzo podobne geny. Mamy ju� dowody, �e zar�wno
geny, jak i system wysy�anych sygna��w s� we wszystkich tych wypadkach bardzo podobne. To tylko subtelne
r�nice w genach modyfikuj�cych zachowania kom�rek podczas rozwoju sprawiaj�, �e �wiat zwierz�cy jest tak
zr�nicowany"8.
O czym �wiadczy przytoczona tu wypowied� Wolperta? Potwierdza ona wypowiedziany przeze mnie wcze�niej
pogl�d, �e znajomo�� natury materii posiada kapitalne znaczenie dla rozumienia proces�w �ycia.
Poprzez ingerencj� czy te� interwencj� w gotow� struktur� materii uzyskujemy nowe jej cechy, nazywane
mutandami. Czasami takie mutandy materii nazywa si� modyfikacjami9. Jako skutek modyfikacji materii mo�emy
otrzymywa� substancje o zmodyfikowanych cechach, takich jak: wytrzyma�o�� mechaniczna, odporno�� na
temperatury, wilgo�, ci�nienie etc.
Dzi�ki modyfikacjom materii uzyskuje si� nowe odmiany zb�, warzyw, owoc�w, lek�w, tworzyw sztucznych i
stop�w stosowanych w przemy�le. Wszystkie te zjawiska s� dostrzegalne wok� nas. Nasza cywilizacja zwi�zana
jest nieod��cznie z now� technologi� tworzyw i sam� materi�.
Wytwarzaj�c w akceleratorach nowe pierwiastki chemiczne, uzyskujemy materi�, kt�ra nie istnieje w stanie
wolnym w naturze. Jest to niew�tpliwy post�p naukowy i technologiczny. Nale�y jednak pami�ta�, �e dla coraz to
nowych technologii materia�owych rysuj� si� nieograniczone mo�liwo�ci. Potrafimy obecnie modyfikowa� materi�
nieo�ywion�, lecz z dobrym skutkiem tak�e substancje wy�ej zorganizowane. Wspomn� tu cho�by o
prowadzonych ostatnio pracach badawczych zmierzaj�cych do wytworzenia syntetycznej krwi.
Lynn Margulis oraz Eduard Lovelock z Wydzia�u Biologii Uniwersytetu Massachusset w Amherst kre�l�pewne
uwagi, jakie korzy�ci odnios�aby ludzko��, gdyby tak� syntetyczn� krew uda�o si� uzyska�. Przede wszystkim
znikn��by problem krwi ska�onej. Syntetyczn� krew mo�na by do�� d�ugo przechowywa�. Nie by�oby potrzeby
pozyskiwania krwi od dawc�w.
8 L. Wolpert, Success ofBom, Amherst - Boston 1995, s. 6.
9 R. McKey, Shapes ofMatters, Harper & Collins, New York 1986, s. 110.
Kliniki i szpitale mia�yby odpowiednie rezerwy tego p�ynu, dzi�ki czemu nie by�oby ju� konieczno�ci
wstrzymywania operacji10. Steve Sherman z kolei podaje inny pomys� uzyskiwania krwi dla potrzeb szpitalnych.
Proponuje on �modyfikowa� krew niekt�rych zwierz�t"11.
By� mo�e wszystkie te pomys�y s� naiwne, jednak sama my�l, �e materi� mo�na manewrowa�, a przez to samo
uzyskiwa� nowe jej komponenty, jest sama w sobie inspiruj�ca.
Nie da si� zaprzeczy�, �e dalsze losy cywilizacji zwi�zane s� z nauk� o materii. Fizyka cz�stek elementarnych oraz
nauka o ciele sta�ym mog� tu wnie�� niezmiernie wiele odkry�. Cywilizacja XXI wieku b�dzie nierozerwalnie
zwi�zana z now� technologi� materia�ow�. Nowe leki, syntetyczna krew lub paliwa energetyczne to nadzieja dla
ludzko�ci. W tym sensie nauka o materii zwi�zana jest z nasz� egzystencj� i sposobem dalszego przetrwania.
Spektakularne osi�gni�cia obserwuje si� ostatnio w dziedzinie przeszczep�w oraz wytwarzaniu kom�rek �ywych w
warunkach laboratoryjnych. Ta technologia zmienia oblicze wsp�czesnej medycyny. Mo�e ona doprowadzi� do
likwidacji handlu ludzkimi narz�dami, kt�re zast�piono by syntetycznymi. By�by to sukces nie tylko pod wzgl�dem
technologicznym, ale i moralnym.
10 L. Margulis, E. Lovelock, Human � Blood, Caltech University Press, Princeton 1995, s. 7.
" S. Sherman, Animals Blood, �Natur�" 1995, nr 105.
Rozdzia� VII
Problem Demokrytejski w �wietle nauki o materii
1. Wsp�czesny stan wiedzy o materii
Jeszcze w latach sze��dziesi�tych XX wieku uczeni wierzyli, �e tak zwane cz�stki elementarne, a wi�c na przyk�ad
protony, neutrony, elektrony nale�� faktycznie do elementarnych sk�adnik�w materii. Sytuacja ta uleg�a jednak
zmianie, kiedy to laureat nagrody Nobla Murray Gell-Mann odkry�, �e faktycznie protony i neutrony sk�adaj� si� z
cz�stek bardziej elementarnych, kt�re nazwa� kwarkami'.
Fizycy wyr�niaj� obecnie oko�o sze�ciu odmian kwark�w w postaci tak zwanych zapach�w, a ka�dy z kwark�w
ma jeszcze po trzy kolory. Na przyk�ad proton i neutron r�ni� si� jedynie kolorami zawartych w nich kwark�w2.
Po odkryciu Gell-Manna uczeni zadaj� sobie nadal pytanie, czy kwarki nale�y uzna� ju� za ostateczne sk�adniki
materii � czy by� mo�e s� one jeszcze z�o�one? Wielu badaczy s�dzi, �e s� to ostateczne sk�adniki materii (np.
Gell-Mann, Hawking, Barrow), lecz nie wszyscy uczeni ten optymizm podzielaj�.
Jak zatem sprawdzi�, czy kwarki s� elementarne czy jeszcze z�o�one? Najkr�cej m�wi�c, aby dowiedzie� si�, czy
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.