wyszły z Portugalii i Hiszpani choć w ich ekspedycjach brali niekiedy udział obcokrajowcy, wyłšcznie niemal Włosi. Ro drugoplanowš w dziele odkryć geograficznych odegrali Anglicy i Francuzi, a tylko
34
poradyczme próbowali się doń włšczyć Siemcy.
Odkrycia angielskie na Atlantyku były zwišzane z połowami, jakie statki rybackie prowadziły w północnej częci tego oceanu. W pogoni za wielorybami lub łowišc ryby, docierały one często do brzegów Islandii, z dawna zwišzanej ludnociowo i politycznie z Norwegia. Zyskowny był też handel z Islandiš, choć dopiero od 1490 r., dzięki porozumieniu angielsko-norweskiemu, Anglicy mogli go legalnie prowadzić. Statki rybackie z Anglii nie ograniczały się w swych podróżach do Islandii, lecz zbliżały do brzegów Grenlandii i Ameryki Północnej.
Cele rybackie i handlowe przywiecały zapewne wyprawie Johna Cabota, naturalizo-wanego w Anglii Wenecjanina, który w 1497 r. wypłynšwszy z Bristolu dotarł do brzegów Ameryki, odkrywajšc Nowš Fundlandię. W 1498 r. Cabot przedsięwzišł powtórnš wyprawę i dotarł nie tylko do Nowej Fundlandii, ale zapewne wzdłuż brzegów Ameryki dopłynšł do póniejszej Nowej Anglii. Wyprawy Cabota, poza zbadaniem łowisk, nie pozostawiły trwałych ladów na nowo odkrytych terenach.
Sława odkryć portugalskich i perspektywy zyskownego handlu z Indianami, tak jak pobudziła Hiszpanów do wypraw odkrywczych na zachód, podobnie zmobilizowała Anglików, którzy już po odkryciu Ameryki szukali drogi do Indii, omijajšc kontynent amerykański od północy. Wyprawy angielskie poszukiwały przejcia na Pacyfik, penetrujšc wszystkie niemal zatoki i ujcia rzek. Jednš z takich wypraw prowadził w 1509 r. Sebastian Cabot, syn Johna, i być może dotarł on aż do Zatoki Hudsona. Próby przedostania się do Azji z opłynięciem Ameryki Północnej trwały bez skutku przez wiele lat (ostatecznie ta droga została odkryta w XIX w.), ale przyniosły Anglikom, podobnie jak częciowo Francuzom, dobrš znajomoć pobrzeża Ameryki Północnej i wysp na północy, aż po Grenlandię.
Nie mogšc osišgnšć Indii drogš na zachód, ponieważ drogi wokół Afryki strzegli Portu-galczycy, żeglarze i kupcy angielscy -założyli w 1553 r. spółkę, zwanš póniej Kompaniš Moskiewskš, celem dotacia do Indii drogš na
wschód, okršżajšc od północy Europę. Wyprawy te, organizowane poczštkowo przez Sebastiana Cabota dotarły jedynie do północnych brzegów Rosji, niewiele też dalej posunšł się kontynuujšcy wyprawy w latach 1577-78 Marcin Frobisher. Wreszcie w 1577 r. w dalekš wyprawę, choć innš drogš, wyprawił się Franciszek Drakę, który próbował dopłynšć do Azji ladami Magellana. Odnalazł on cieninę Magellana, następnie wzdłuż brzegów Ameryki Południowej dotarł do północnej Kalifornii, gdzie chciał założyć bazę angielskš (Nowy Albion) dla statków płynšcych do Azji. Następnie przez Pacyfik dopłynšł do Wysp Malajskich, skšd wokół Afryki w 1580 r. powrócił do Anglii, odbywajšc drugš podróż dookoła wiata.
Dšżenia angielskie nie ograniczyły się jedynie do żeglugi za przykładem Portugalczyków do Indii i Malajów. Prócz poczštkowo niepomylnych prób wysłania kolonistów do Ameryki Północnej, sukcesy hiszpańskie w eksploatowaniu bogactw Ameryki skłoniły Anglików do włšczenia się w sposób pokojowy i legalny, lub nielegalny i wojowniczy, do handlu z koloniami hiszpańskimi. W 1563 r. John Hawkins usiłował nawišzać wymianę z mieszkańcami Wielkich Antyli, dostarczajšc niewolników w zamian za cukier, skóry i kruszce szlachetne. Mimo usilnych zabiegów nie uzyskał jednak zgody króla Hiszpanii i w jednej z wypraw (1568) jego flotylla została zniszczona tak, że jedynie 3 statki, m. in. statek Franciszka Drake'a, zdołały się uratować. Ten wypadek przesšdził o nielegalnym korzystaniu ze zdobyczy hiszpańskich i odtšd korsarze angielscy systematycznie przez 35 lat (1570- -1604) napadali na statki i porty hiszpańskie, przecinajšc niekiedy prawie zupełnie komunikację Hiszpanii z koloniami.
Odkrycia francuskie na Atlantyku