X


Historia wymaga pasterzy, nie rzeźników.

A zatem: czy najdawniejszy Ko�ci� polski by� pod wz#
dem ko�cielnym uzale�niony od Magdeburga? czy Jordan i Un
byli magdeburskimi sufraganami?
Przytoczone na wst�pie tego rozdzia�u �wiadectwa Thietm
z Merseburga wydaj� si� istotnie spraw� t� ro?strzyga� w sei
pozytywnym. Nauka jednak, przede wszystkim polska (cho� ta
cz�� uczonych niemieckich podobnie t� spraw� widzi), wysuz
wielkiej wagi zastrze�enia przeciwko wiarygodno�ci odno�n;
danych Thietmara. Najwa�niejsza w�tpliwo�� jest taka: dlacz
134
rze�niejsze od kroniki Thietmara, zupe�nie dobrze zachowane
# dnia dzisiejszego dokumenty papieskie i cesarskie, dotycz�ce
rzygotowa� do za�o�enia arcybiskupstwa w Magdeburgu oraz sa-
#ego aktu powo�uj�cego je do �ycia, kt�re niejednokrotnie bli�ej
kre�la�y zasi�g nowej metropolii i wylicza�y jego sufraganie, a n i
a z u nie wspominaj� o Poznaniu czy w og�le o jakichkolwiek
bszarach na wsch�d od Odry. Przeciwnie - zawsze jest mowa
ylko o �abie i Sali, �adne te� z pi�ciu biskupstw podporz�dko-
ianych Magdeburgowi w 968 roku (zar�wno nowo powo�anych
o �ycia, jak r�wnie� wtedy do metrop#l� przy��czonych) ani w�w-
#as, ani p�niej nie przekroczy�o wschodniej granicy pa�stwa nie-
#eckiego. �wiadectwu oficjalnych dokument�w nale�y w tak wa�-
#ej sprawie przypisa� decyduj�ce znaczenie.
Przyj�cie milczenia dokument�w niemieckich w sprawie pod-
wrz�dkowania czy niepodporz�dkowania biskupstwa polskiego
pozna�skiego) Magdeburgowi za decyduj�cy dow�d w sensie ne-
;atywnym, oznacza jednak zaprzeczenie wiarygodno�ci �wiadectwa
#'hietmara, kt�ry Jordana, "pierwszego biskupa pozna�skiego"
Nyra�nie zalicza do sufragan�w magdeburskich ju� w roku 968.
#zy�by�my przy�apali biskupa merseburskiego na fa�szerstwie?
Wszystko wskazuje na to, �e kronikarz nie posun�� si� do
#�szerstwa, lecz pad� ofiar� nieporozumienia. W najstarszym ko-
#arzu arcybiskupstwa magdeburskiego zachowa� si� mianowicie
#o dnia dzisiejszego pewien dokument, a raczej "koncept", to zna-
#zy projekt obszernego dokumentu, kt�rego autor spr�bowa� spi-
#a� wszelkie prawa metropolii magdeburskiej, by nast�pnie przed-
#tawi� je do zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej. Chodzi zatem nie
"pe�noprawny" dokument, to znaczy tekst maj�cy moc prawn�,
cz jedynie o pr�b� stworzenia takiego dokumentu, pr�b�, kt�ra
# jakich�, bli�ej nam nie znanych, powod�w nie zosta�a uwie�czona
I#ukcesem, sam koncept jednak pozosta� w archiwum archidiecezji
IAaagdeburskiej, po�wiadczaj�c zamiary, jakie leg�y u jego pod-
w. To "fa�szerstwo magdeburskie" powsta�o, jak wykaza�y ba-
ia, w latach 1004-1012, a usi�uje sprawi� wra�enie, �e zosta�o
stawione przez jakiego� papie�a Jana. Najpewniej fa�szerz, a ra-
.,
_ ej: tw�rca konceptu, mia� na my�li Jana XII (955-964) lub
ana XIII (965-972). Interesuj� nas w tej chwili tylko dwa frag-
nty falsyfikatu:
135
Na tych terenach ze wzrostem wiary chrze�cija�skiej ws#kub
podniesienia wspomnianego miasta [Magdeburga do rangi #
tropol�] zarz�dzi� najpobo�niejszy Otton, aby za rzekami �
Sal� i O d r � w miastach, w kt�rych panowa� niegdy� wie;
zabobon poga�ski obrz�d�w, a ich nazwy s� nast�puj�ce: �yty#
Mi�nia, Merseburg, Brandenburg, Hawelberg, P o z n a �, #
sta�y za�o�one biskupstwa na cze�� Naj�wi�tszego ZbawiciE
Pana naszego Jezusa Chrystusa, czego te� przy pomocy Bo#
�askawo�ci dokonano [...J
Adalbert, pierwszy arcybiskup �wi�tego Ko�cio�a magdebu
skiego, konsekrowa� wi�c, na podstawie tego pozwolenia, J o
d a n a b i s k u p a P o z n a n i a, Hugona biskupa �ytyc, Bu
charda biskupa Mi�ni, Bozona biskupa Merseburga, Dodila
biskupa Brandenburga, Tudona biskupa Hawelbergu.
Wida� wyra�nie, o co chodzi�o fa�szerzowi. Rozszerzy� on li
biskupstw poddanych metropolii magdeburskiej o Pozna�, zr�
nie �odaj�c do rzek �aby i Sali r�wnie� Odr�. Gdyby�my #
mieli wcze�niejszych, nie podejrzanych w swej autentyczno�ci c
kument�w magdeburskich, byliby�my pewnie sk�onni uwier#
konceptowi, tym bardziej �e wydaje si� on potwierdza� wiarygc
no�� odno�nego �wiadectwa Thietmara. W rzeczywisto�ci byn
mniej nie po�wiadcza, gdy� prawdopodobnie Thietmar mia� pr2
oczyma omawiany koncept i na jego podstawie uformowa� w�as
s�d na temat przynale�no�ci Poznania do Magdeburga. Kto 1
autorem konceptu, oczywi�cie nie wiadomo. Wszystko wskazi
jednak na to, �e powsta� on jak gdyby w odpowiedzi na postat
wienia Zjazdu Gnie�nie�skiego roku IOflO, na kt�rym, jak w
domo, dosz�o do definitywnego zorganizowania Ko�cio�a polskie
prze# powo�anie do �ycia odr�bnej metropolii polskiej z siedzi
w Gnie�nie oraz kilku biskupstw jej podporz�dkowanych. Wpra
dzie lilagdeburg nie posiada� �adnych wi���cych tytu��w pra
nych ani do Poznania, ani do jakiejkolwiek innej cz�ci ziem p
skich, ale to jeszcze nie znaczy, �e nie mia� takich aspiracji. Da
no ju� zauwa�ono, �e w dokumentach wystawianych na rzecz v
gdeburga w X wieku, poczynaj�c od roku 962, nigdzie nie okre�
no wschodnich granic nowej metropol�, lecz zadowalano si� og
nikowym sformu�owaniem: kraje za �ab� i Sal� lub podobn
Cz�� uczonych uwa�a co prawda, �e by� to wybieg taktyczny,

Podstrony

Drogi uĹźytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerÄ‚Å‚w w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerÄ‚Å‚w w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.