I. Struktura warunk�w socjalizacji
Pierwsza p�aszczyzna wielokrotnie ju� bywa�a okre�lana jako centralna perspektywa rozwa�a�. Obejmuje ona rozw�j jednostek, wytworzenie si� cech
osobowo�ci i wzor�w do�wiadcze� oraz nastawienia, wiedz� i struktury emocjonalne. Wszystkie te czynniki przyczyniaj� si� do tego, �e podmiot
staje si� zdolny do dzia�ania. Nabycie tej zdolno�ci dokonuje si� w trakcie wymiany spo�ecznej, gdy� rozwijaj�cy si� cz�owiek znajduje si� w
interakcji z innymi lud�mi i zarazem przyswaja sobie oraz przekszta�ca otaczaj�cy go �wiat przedmiotowy (z pocz�tku podczas zabawy, p�niej tak�e
w pracy). Drug� p�aszczyzn� bezpo�redniego �rodowiska socjalizacyjnego mo�na zatem okre�li� poj�ciami "interakcje" i "czynno�ci". W naszym
spo�ecze�stwie te �rodowiska socjalizacyjne wyst�puj� przede wszystkim I w takich instytucjach jak przedszkole, szko�a i zak�ad pracy ( trzecia ii
p�aszczyzna). Niekt�re instytucje zosta�y utworzone wy��cznie w celu socjalizacji (np. szko�a), inne spe�niaj� odmienne zadania, a socjalizacji s�u��
g��wnie "przy okazji" (np. zak�ad pracy). Ca�o�� jest z kolei cz�ci� systemu og�lnospo�ecznego ( czwarta p�aszczyzna ), w kt�rym ) dokonuj� si�
zmiany struktur instytucyjnych t.
-
1 Owo "ca�e spo�ecze�stwo" (Gesamtgesellschaft) - takie jak cho�by w Republice Federalnej - nie istnieje, oczywi�cie, samo na �wiecie, lecz jest
zwi�zane z mi�dzy-
Powy�szy szkic wyja�nia, �e wszystkie p�aszczyzny warunk�w socjalizacji, kt�re maj� wp�yw na rozw�j podmiotowy, s� wobec siebie w zale�no�ci
hierarchicznej. Wy�sza w hierarchii p�aszczyzna okre�la ka�dorazowo warunki ramowe dla struktur i proces�w p�aszczyzny ni�szej. �e nie chodzi
tutaj o zale�no�� deterministyczn�, wskazuj� obustronne strza�ki: struktury i procesy ni�szej p�aszczyzny zawsze oddzia�uj� zwrotnie na p�aszczyzn�
wy�sz� i mog� powodowa� w niej zmiany. W ten spos�b procesy spo�ecznej makrop�aszczyzny ( og�lnospo�eczne struktury, instytucje) s� powi�zane
z procesami m ikrop lasz czy z n y (interakcja, rozw�j podmiotowy). Zadaniem studi�w nad socjalizacj� jest analiza tych powi�za� w aspekcie ich
znaczenia dla rozwoju podmiotowego.
Podzia� na p�aszczyzny porz�dkuje struktur� obszaru przedmiotowego i przez to jest pomocny dla bada� i budowy teorii. Dzi�ki temu modelowi
p�aszczyzn uwidacznia si� zarazem zadanie, jakie musi sobie postawi� teoria socjalizacji: z jednej strony musi znale�� odpowied� na psychologiczne
raczej pytanie, w jaki spos�b podmioty przyswajaj� sobie najbli�sze �rodowisko spo�eczne wykszta�caj�c przy tym struktury swojej osobowo�ci, z
drugiej za� strony musi zaj�� si� socjologicznym raczej problemem zwi�zk�w zachodz�cych pomi�dzy tymi warunkami �rodowiskowymi a szerszymi
strukturami og�lnospo�ecznymi. Zadaniem teorii socjalizacji jest zatem " wype�nienie" tego modelu strukturowego i opisanie zwi�zku mi�dzy
p�aszczyznami. Przy czym zadanie to musi stale koncentrowa� si� wok� problemu rozwoju osobowo�ci, gdy� teoria socjalizacji nie powinna
zajmowa� si� generaln� relacj� pomi�dzy og�em spo�ecze�stwa a jego instytucjami (jest to raczej zadanie socjologii og�lnej), lecz bada� t� relacj�
tylko w takim stopniu, jaki oka�e si� niezb�dny do uzyskania informacji wyja�niaj�cych psychiczny rozw�j jednostki. Dalej trzeba b�dzie pokaza�, �e
ten czterop�aszczyznowy model jest wype�niany rozmaitymi i cz�ciowo w najwy�szym stopniu kontrowersyjnymi projektami. W modelu tym nie
preferuje
narodowymi procesami politycznymi i ekonomicznymi. Szczeg�lnie wyra�nie mo�na to zaobserwowa� na przyk�adzie mi�dzynarodowych ruch�w
migracyjnych, kt�re w Republice Federalnej doprowadzi�y do tego, �e wiele dzieci przybysz�w wzrasta r�wnocze�nie w mniejszo�ciowej kulturze
etnicznej i wi�kszo�ciowej kulturze niemieckiej. Tak wi�c s�usznie postrzega si� wspomniane tutaj "ca�e spo�ecze�stwo" jako wtopione w "spo�e-
cze�stwo �wiatowe", w kt�rym r�wnie� przebiegaj� procesy socj~~cji (por. Nestvogel 1991 s 89 n) ....,I~..-j ""
, . .. .- - ~~"\\
si� jednak�e takich czy innych podej�� teoretycznych, ale stawia si wobec nich wszystkich jeden wym�g wynikaj�cy z podstawow !
struktury procesu socjalizacji: rozw�j osobowo�ci wyja�nia� nale. '", przy jak najszerszym uwzgl�dnieniu czynnik�w spo�ecznych. ::i~ I, ""
"I' 111'
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.