Według I. Majewskiej - Opiełki
zarzÄ…dzanie rozumiane jest jako sterowanie firmÄ… czy instytucjÄ… majÄ…cÄ… konkretne cele . Na
proces zarządzania składają się cztery elementy: organizowanie , planowanie , kontrolowanie
i aktywowanie4. Podobnie zarządzanie określa J. Kurnal, stwierdzając, Ŝe jest to szczególny
rodzaj kierowania opartego na władzy organizacyjnej wynikającej z prawa do własności
rzeczowych środków działania .
Nieco inaczej pojęcie to definiują L.R. Brummet, C.W. Pyle i E..G. Flamholtz, dla
których jest to proces nabywania i doskonalenia, utrzymywania i wykorzystywania mieszanki
zasobów potrzebnych dla osiągnięcia celów organizacji, przy czym zasoby stanowią ludzie
oraz środki rzeczowe i finansowe będące w dyspozycji organizacji .
Natomiast A. Koźmiński i K. Obłój wskazują, Ŝe istotą w zarządzaniu jest zapewnienie
stanu równowagi funkcjonalnej organizacji. Warunek ten będzie spełniony, gdy zachowywać
będzie ona zdolność do samosterowania sobą, czyli formułowania celów i powodowania ich
realizacji, a takŜe utrzymywania swej struktury jako elementu wyodrębnionego z otoczenia5.
J. Trzciniecki i A. Czermiński określają zarządzanie jako zdolność do dysponowania
majÄ…tkiem nieruchomym i ruchomym, wyznaczania celu gospodarczego i wytyczanie
kierunków działania dla osiągania celu .
3 J. Zieleniewski .: Organizacja zespołów ludzkich, PWN, Warszawa 1965, s.39.
4 I. Majewska – OpieÅ‚ka: UmysÅ‚ lidera, Medium Warszawa 1998, s. 63.
5 A Koźmiński, Zarzą dzanie. teoria i praktyka, Warszawa 2003, s. 329.
5
Dla prekursora naukowej organizacji pracy H. Fayola zarządzać to znaczy prowadzić
przedsiębiorstwo do osiągnięcia jego celu, wydobywając maksymalne moŜliwości ze
wszystkich znajdujących się w naszej dyspozycji zasobów .
ZaÅ› H. Neuman stwierdza , Åœe zarzÄ…dzanie to nadawanie kierunku , kierowanie i
kontrolowanie wysiłków grupy dla zrealizowania dowolnego celu .
A. Czermiński pisze - zarządzanie przedsiębiorstwem jest to dysponowanie majątkiem
przedsiębiorstwa i wyznaczanie mu celu gospodarczego . L. KrzyŜanowski twierdzi natomiast
, Ŝe pojęcie zarządzania powinno być odnoszone do tych właśnie rodzajów działalności , a
więc , do tych organizacji , w których maszynowe nośniki działań , potęŜne i kosztowne ,
mają współcześnie dominujące znaczenie dla urzeczywistniania określonej działalności6 .
W literaturze polskiej zarządzanie traktowane jest bardzo często jako szczególny
przypadek kierowania . Encyklopedia Organizacji i ZarzÄ…dzania stwierdza , Åœe zarzÄ…dzanie to
działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w
organizacjach podlegających zarządzającemu na podstawie własności środków produkcji i
dyspozycji nimi .
W nauce o organizacji i zarzÄ…dzaniu tak samo powszechne jak kierowanie stosowane jest
pojęcie zarządzania. W literaturze anglosaskiej bardzo często nie występuje merytoryczne
zróŜnicowanie tych pojęć. Stąd teŜ w tłumaczeniach na język polski literatury amerykańskiej
słowo management tłumaczone jest jako zarządzanie lub kierowanie .
Kierowanie jako proces zmierzający do skoordynowania działań zespołowych w
przewaŜającej części przypadków odbywa się w organizacjach wyposaŜonych w znaczne
środki materialne . W takich sytuacjach proces zamierzonego oddziaływania kierowników na
podwładnych odbywać się moŜe w sposób bezpośredni poprzez przekazywanie zleceń,
tworzenie klimatu wewnątrz organizacji i system nadzoru. Oddziaływanie na podwładnych
moŜe jednak odbywać się takŜe w sposób pośredni, głównie poprzez tworzenie materialnych i
finansowych warunków pracy, formalne ustalanie zakresów uprawnień, obowiązków i
odpowiedzialności, tworzenie standardów postępowania.
6 A. Czermiński , Czerska., Nogalski B., Rutka R. , Organizacje i zarzą dzanie, Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk 1994, s. 127.
6
Proces kierowania ludźmi rozpatrywany jest poprzez analizę zachowań i stwarzanie
odpowiednich systemów motywacyjnych dla pracowników.
Według I. Majewskiej - Opiełki kierowanie oznacza przewodzenie ludziom. Jest to zespół
zachowań i postaw powodujący , Ŝe obdarzeni róŜnorodnymi zdolnościami ludzie
dobrowolnie angaŜują się w proces tworzenia i realizacji celów w danej organizacji czy
firmie7.
Pojęcie kierowania odnosić będziemy do kontekstu, który J. Zieleniewski określił jako
kierowanie w węŜ szym i szerszym znaczeniu. I tak, według J. Zieleniewskiego poprzez