Z tego punktu widzenia bliskość producenta i odbiorcy-zleceniodawcy obniża koszty wzajemnych kontaktów, zapotrzebowanie na które przy szyciu „przerobowym" może być znaczne, skraca także czas dostaw. Należy jednak pamiętać, że zachodnia część kraju nie jest obszarem o największym napływie kapitału zagranicznego w omawianej dziedzinie produkcji. Na znaczenie loka-
Rys. 61. Zatrudnienie w zakładach firm zagranicznych w produkcji odzieży względem ogólnego zatrudnienia w przemyśle
Fig. 61. Employment in foreign plants in wearing apparel production compared to generał industrial employment by voivodship (location ąuotient)
219
Rozmieszczenie i/i westycji zagranicznych w Polsce
lizacji w centralnej części kraju, jako korzystnej z punktu widzenia dobrego doste- j pu zarówno do rynku ogólnopolskiego, jak i rynków zagranicznych, wskazywać j może generalne skupienie zagranicznych inwestycji właśnie w województwach; centralnych, a także taka właśnie lokalizacja nowych dużych fabryk odzieży dżinso- j wej (Łódź, Płock, Radom). Położenie w pobliżu głównych dróg i autostrad wydaje się czynnikiem mało znaczącym.
PRODUKCJA OBUWIA, ARTYKUŁÓW ZE SKÓR I TOREB ORAZ GARBOWANIE SKÓR
Pojawienie się na polskim rynku importowanego obuwia o niższych cenach lub bardziej atrakcyjnym wzornictwie okazało się zabójczą konkurencją dla wielkich państwowych fabryk butów nastawionych na wieJkoseryjną produkcję niezbyt wysokiej jakości. W rezultacie przemysł obuwia i innych wyrobów ze skóry należy, obok włókienniczego i hutnictwa metali, do wyjątkowych działów polskiego przemysłu, w którym produkcja w latach 90. nie wzrosła lecz uległa zmniejszeniu. Inwestycje zagraniczne w tej branży są jednymi z najniższych w całym przemyśle (35 min USD) i stanowią zaledwie 0,2% kapitału, jaki napłynął do Polski. Tylko w dwóch zakładach tej branży zainwestowano po około 5 min USD, w siedmiu dalszych po kilka milionów (tab. 81). Przy braku dużych inwestycji zagranicznych kapitaiochłonność jest tu najniższa ze wszystkich branż - 5,4 tyś. USD na pracownika, tj. ośmiokrotnie niższa niż w całym przemyśle. Liczba zatrudnionych jest relatywnie duża i wynosi zazwyczaj od stu kilkudziesięciu do kilkuset osób, w czterech fabrykach pracuje od 500 do 800 ludzi. Łączny udział przemysłu skórzanego w zatrudnieniu w firmach z udziałem zagranicznym sięga 1,3% czyli zdecydowanie przewyższa jego udział w wartości zainwestowanego kapitału.
Największymi pod względem zatrudnienia są zakłady powstałe na bazie dawnych fabryk państwowych, np. w Nowym Targu i Kamiennej Górze. Przejęcia istniejących fabryk w całości należą jednak do rzadkości, inwestorzy zagraniczni nie kupili żadnego z wielkich zakładów obuwniczych wybudowanych lub rozbudowanych w dobie socjalizmu. Większość stanowią inwestycje podjęte jako samo-
Tab. 81. Inwestycje zagraniczne w produkcję obuwia, toreb oraz garbowanie skór według wartości nakładów w jednym zakładzie
Tab. 81. Foreign investment in leather good production by size of investment per plant
Wartość nakładów (min USD) Liczba zakładów Wartość inwestycji Liczba zatrudnionych Odsetek zakładów Odsetek inwestycji Odsetek zatrudnionych
poniżej 1 16 9,6 4027 64,0 27,7 63,1
1-2 4 4,4 696 16,0 12,7 10,9
2-5 3 10,7 960 12,0 30,8 15,0
5-10 2 10,0 700 8,0 28,8 11,0
Ogółem 25 34,7 6383 100,0 100,0 100,0
220
Rozmieszczenie inwestycji a branże
dzielne przedsięwzięcia podmiotów zagranicznych lub joint venture z polskimi partnerami prywatnymi, przy czym najbardziej aktywni są inwestorzy z Niemiec i Włoch. Stosunkowo liczni są producenci, którzy rozpoczęli działalność jeszcze w latach 80. jako tzw. firmy polonijne.
Zdecydowana większość inwestycji w omawianej branży dotyczy produkcji butów, chociaż ogólne znaczenie firm z kapitałem zagranicznym w całości przemysłu obuwniczego Polski nie jest duże (tab. 82). Relatywnie większe jest ono w wytwarzaniu plecaków i toreb turystycznych, gdzie istnieje kilku znaczących producentów. Do firm zagranicznych należy jedna większa garbarnia.
Pomimo że przejmowanie dużych istniejących fabryk nie odgrywa w analizowanej branży istotnej roli, to lokalizacja inwestycji w ośrodkach znanych z produkcji obuwia jest częsta. Skupienie takie stanowi Radom, gdzie działają wytwórnie obuwia wyjściowego (m.in. Marc Shoes, Formoda) i sportowego (Sofix, Junopol). Znanym producentem obuwia męskiego jest dziś Gino Rossi ze Słupska, większe zakłady z zagranicznym kapitałem znajdujemy także m.in. w Nowym Targu, Lubsku (pow. żarski) i Łukowie. Wykorzystując obiekty upadłego kombinatu obuwniczego Podhale w Nowym Targu oraz jego dawną kadrę, powstało w tym mieście szereg nowych znaczących producentów obuwia, w tym dwóch większych z kapitałem zagranicznym. Amerykański Royce utworzył spółkę z Agencją Rozwoju Przemysłu, inwestor austriacki przejął szycie butów m.in. dla Adidasa (Nowe Podhale). Z przejęciem istniejącej fabryki w całości mamy do czynienia w przypadku zakładów w Kamiennej Górze (spółka słoweńska) oraz garbarni we Włocławku (inwestorwłoski). ._,, -.,