zić wnioski określające cełe małżeństwa, ich hierarchię i tyjm samyłm ukazać Motę związku, przez kitóry małżonkowie są powołani do współdziałania z Botgielm w dawaniu nowego życia ^. Ze wziględu na wielkość tego powołania i rangę inisftyftucjl małżeństwa dla .społetczeńisjtwa i Kościoła, zaakcentowajno w sposób szczejgóliny j^ego foumalno-prawny charakter. Kościół ujawniał przy tym coraz szersze wy!ma
- mażżeśs^o - rodzma, F. Adamstki (red.), Kraków 1978.
s p. Ciprotłi, H mafyifnołMo we: Dłntfo, w: Ełłc:c:opedia, is. '337 - 427j
^, ' Zob. K. W&Jtyła, M:!o^ć i odpowiedzialność', Kraków 19&2.
zanych z jego powstanieim, funkcjjoniowaniem,, ctzy też wiiieważmieniem ^°. Jednolita koncepcja prawno-imoiral-na, dbowiąziująca cały świait kaitołićki zosttała opracowana ma Soborze Trydenckim w 1563 roku, a następnie ujęta forma3nie w Prawie Kanonicznym. Określone tu zostały w sposób precyzyjny warunki "ważnego" i okoliczności "nieważnego" zaiwarcia małżeństwa. Określono więc liczne przeszkody wykluczające sam fak)t zaistnienia związku małżeńskiego, błędy w umowie małżeńskiej (syjmułacja, umowa warunkowa, pomyłka co do osoby, jbrak wolności decyzji), błędy w samej ceremonii! ślubnej, która oditąd musiała odbywać się w Kościele; wypracowano ;też szczegółową procedurę postępowania zmierzającego do unieważnienia małżeństwa. Do przeszkód i okoliczności unieważniajjących związek zaliczono: niepełnoletniość, impotencję płciową, ujpTzednio zawartte małżeństwo, wyższe święcenia duchowne, uroczystą profesję zakonną, uprowadzenie, zbrodnię popełnioną uprzednio na współmałżonku, po-krewieńsltwo, powinowacltwo. Wówczas też sprecyzowano sttamowiisko Kościoła w odniesieniu do samych celów małżeństwa" (dokonano rozróżnienia na cel pierwszorzędny - zrodzenie i wychowanie dzieci oracz drugorzędny - wzajemna pomoc małżonków i zaspakajanie potrzeb seksualnych) i całej bogaitej sfery zachowań związanych z prdkreacją i w ogóle współżyciem seksualnym.
Tak ukszitałtowama doktryna, obejmująca - jak widzimy - głównie pnoblemaitykę małżeństwa bez szerszego .spojirzenia na zagaidnienia rodziny, fusnkcjonowa-
*' Zob. J. Leclercq, Marżape łmture! et mariage chre^iew, Toumai 1966.
** Zob. E. Domus, Du setn et de !a #n du mariape, Paaris 1937, s. 49 i nast.
ła w świebie dhirześcijańsiHJm przez isMecia ^. Źródłem przeobrażeń dotychiczaisowej myśli chirześcijańskiej w odntietsieniiu do małżeństwa, ale pirzede 'wszystMm do jcdżiny, sttały tsię dopiero wiskazatnia killku ostatniich papieży-, żawarjte w encyklikach, pir