Jeśli do niego dochodzi, jest to efekt wyboru określonej postawy inter˝
personalnej - uległości lub dominacji.
Asertywność stanowi realizację ideałów demokracji w osobistym planie.
Wielość opinii i ich wymiana są wartością samą w sobie. Opinia publiczna
w danej sprawie oznacza wielość podejść o różnym, często zmiennym stop˝
niu popularności. Wypowiadanie własnego, subiektywnego poglądu jest
działaniem wartościowym, wzbogacającym innych, niezależnie od tego czy
człowiek dołącza do większości, czy reprezentuje mało popularne lub
skrajne poglądy. Buduje bowiem ważny byt społeczny - opinię publiczną.
Z dwóch osób o odmiennych poglądach - obie mają rację, gdyż każda ma
rację własną. Dlatego napotykając na rozbieżność, nie muszę jej ani
ukrywać, ani staczać walki. Mogę po prostu wymienić się odmiennymi po˝
glądami.
Gdy tak rozumująca osoba napotka kogoś o odmiennej opinii, nie zareagu˝
je niepokojem lub złością ale ciekawością, a nawet radością, gdyż świat
wyda jej się bogatszy, skoro na tę samą kwestię można popatrzeć w różny
sposób.
Dalej: osoba ta zechce pewnie dowiedzieć się czegoś więcej o opinii pa˝
rtnera, aby lepiej zrozumieć jego punkt widzenia. Może być gotowa sama
powiedzieć mu coś więcej na temat swojej opinii, by znaleźć - na przy˝
kład - kolejne elementy, różniące ich stanowiska. Dzięki takim zabiegom
wymiana ich opinii będzie precyzyjniejsza i osoby te bliżej poznają się
nawzajem jako interesujące i całkiem odrębne jednostki.
Przeprowadzona w tym duchu rozmowa na temat "Isaury" mogłaby brzmieć
następująco:
osoba A: Oglądałam wczoraj "Isaurę". Doskonały serial, naprawdę bardzo
lubię go oglądać.
osoba B: Oglądasz to? Ja od razu wyłączam telewizor, tak mnie drażnią te
bzdury.
osoba A: To bardzo ciekawe, widzę że mamy całkowicie odmienne podejście
do tego serialu. Opowiedz koniecznie dlaczego on cię drażni, a ja ci
opowiem co mi się podoba.
osoba B: Drażni mnie to, że wszystko jest tam czarno - białe, dobre i
złe charaktery. Banalne tematy - miłość i podłość, a do tego jeszcze
niewolnictwo!
osoba A: Widzisz, właśnie to mnie przyciąga! Ja lubię gdy postaci w fil˝
mie zarysowane są zdecydowanie. No i ten temat - miłość i zło - to dla
mnie najbardziej interesujący, najprawdziwszy ludzki temat. A jak ci się
podoba gra aktorów? Może i tu znajdziemy ciekawe różnice między nami?
osoba B: No, ciekawe. Mnie się oczywiście nie podoba. Szczególnie główna
bohaterka, ta Isaura, gra z przesadą i ma po prostu zeza. A jak ty ją
widzisz?
W tym przykładzie osoby A i B zaangażowały się wzajemnie w nieoceniają˝
ce badanie swoich poglądów.
Często jednak, mając najbardziej nawet asertywne zamiary, natykamy się
na osoby, które dostrzegając rozbieżność opinii, starają się skłonić nas
do zmiany naszej na bardziej podobną do ich własnej.
Oto kilka wskazówek, pomagających zaprezentować swoje przekonania i
utrzymać się przy nich w takiej sytuacji.
Ujawnij rozbieżność opinii, akcentując postawę akceptacji tego faktu.
Oznacza to, że zamiast mówić:
-Pan nie ma racji. To bzdura, co pan uważa.
możesz powiedzieć na przykład:
-Widzę, że mamy zupełnie odmienne zdania w tej
sprawie.
Zdaniem tym zarysowujesz pluralistyczną płaszczyznę wymiany poglądów.
Temu celowi dobrze też służy powtórzenie własnymi słowami poglądów swo˝
ich i partnera, z zaakcentowaniem rozbieżności:
-Rozumiem, że temat poruszany w filmie "Isaura" uważa pan za banalny i
że film ten nudzi pana. Z kolei dla mnie "Isaura" jest niezwykle intere˝
sująca, a temat filmu uważam za ciekawy i bardzo ważny. Rozumiem, że ma˝
my zupełnie inne podejście do tego filmu.
Przez ujawnienie rozbieżności, możesz nie dopuścić do gry nastawionej
na ukrycie tego faktu, a poprzez zademonstrowanie akceptacji, komuniku˝
jesz partnerowi, że mimo rozbieżności opinii i ty i on jesteście w po˝
rządku, zatem nie ma powodów, by udowadniać to sobie.
Prezentuj, a nie argumentuj. Wymieniając opinie, nie staraj się konie˝
cznie przekonać partnera do swojego zdania - on też ma prawo mieć włas˝
ne. Zamiast prowadzić "propagandę" swojego podejścia, po prostu przed˝
staw je tak, aby druga osoba mogła je zrozumieć.
Zamiast udowadniać, odwołuj się do siebie. (Przypominam: nie mówimy tu
o badaniu prawdy i analizie faktów ale o osobistych przekonaniach i opi˝
niach.) Zawsze możesz trafić na kogoś inteligentniejszego lub zręczniej
prowadzącego rozmowę. Nie uda ci się udowodnić mu swoich racji, mimo
twojego głębokiego przekonania do nich, gdyż na argument zawsze można
odpowiedzieć argumentem. Na przykład:
osoba A: Bardzo podobała mi się aktorka grająca Isaurę, jej gra i uroda.
osoba B: To niemożliwe, przecież ona zezuje. Powinni znaleźć do tej roli
kogoś chociażby bez defektów urody, nie sądzisz?
osoba A: Myślę, że przy jej wspaniałym sposobie gry nawet lekkie zezowa˝
nie nie przeszkadza.
osoba B: Z pewnością możnaby znaleźć osobę, która byłaby i dobrą aktorką
i nie miała zeza. Czy nie myślisz, że rozsądniej jest wybierać lepsze
rozwiązania zamiast gorszych?
osoba A: Na pewno, ale czy zwróciłaś uwagę na jej piękne czarne włosy?
osoba B: Daj spokój, w Brazylii wszyscy mają takie włosy. Nie rozumiem,
czemu wybrali takie brzydactwo.
osoba A: Ale musisz przyznać przynajmniej jedno - ona się pięknie rusza.
osoba B: To powinna tańczyć, a nie grać w filmie. Czy naprawdę ona ci
się podoba?
osoba B: Nie mogę w to uwierzyć.
Osoba B starała się udowodnić, że nie ma powodów, aby osobie A podobała
się aktorka, grająca Isaurę.
Argumentów przeciwko tej kobiecie można by zgromadzić z pewnością zna˝
cznie więcej, podobnie jak argumentów przemawiających na jej korzyść.
Najbardziej jednak skrupulatne ich rozważenie nie mogłoby podważyć faktu
o centralnym znaczeniu dla tego sporu - tego, że osobie A naprawdę podo˝
bała się aktorka grająca Isaurę. Niezależnie od tego, co sądzi o tym
osoba B i jak bardzo ta opinia jest uzasadniona.
Odwołanie się do siebie i powołanie na swoje opiniotwórcze prawo, jest
podstawowym argumentem, na którym można się oprzeć, by nie poddać się
naciskowi na zmianę naszych przekonań.
Wiele osób obawia się wypowiedzieć własne zdanie
- jeśli jest ono sprzeczne ze zdaniem otoczenia - ze względu na obawę
Jak ja to udowodnię? Nie dam rady ich przekonać.
Asertywne wyjście z takiej sytuacji opiera się na zaleceniu: Nie udowa˝
dniaj, nie przekonuj, po prostu powiedz prawdę o swoich poglądach.
Gdyby osoba A odwołała się do siebie, rozmowa o "Isaurze" mogłaby mieć
inny przebieg.
osoba A: Bardzo podobała mi się aktorka grająca Isaurę, jej gra i uroda.
osoba B: Jak to, przecież ona ma zeza, nie zauważyłaś? Powinni do tej
roli znaleźć kogoś bez defektów urody, nie sądzisz?
osoba A: Dla mnie jej uroda jest zachwycająca. Ona mi się po prostu bar˝
dzo podoba.
osoba B: Ale jak to możliwe, żeby tak cię zachwycała kobieta z zezem? To
zupełnie niezrozumiałe!
osoba A: Rozumiem, że mamy zupełnie inne upodobania i że dla ciebie mój
zachwyt jest niezrozumiały. Niemniej taka jest prawda - patrzyłam na nią