Także okres w rozwoju Liturgii katolickiej, pomiędzy początkiem XVIIw. a połową XVIIIw. może być określony tym mianem. Wielka zewnętrzna wystawność budowli i strojów, sztuka i muzyka "wdarła się" szerokim strumieniem do największego "sacrum" Kościoła - jego Liturgii. Barok "katolicki" uwypuklał te dziedziny, które kwestionowali protestanci. Powstawały więc monumentalne świątynie, pełne bogatych ozdób, zatłoczone bocznymi ołtarzami, kaplicami oraz obrazami świętych, zaludnione niezliczonymi, czasem skąpo przybranymi rzeźbami aniołków. Ogromne "główne ołtarze" były rodzajem wielkiego relikwiarza, mającego w swym centrum tabernakulum. Celebra Mszy św. w takich wnętrzach przybiera szybko formę rodzaj wielkiego widowiska, "dramatu liturgicznego", odbywającego się na oczach wielu nie rozumiejących, ale oczarowanych pięknem obrzędów, barw i strojów
wiernych. Dochodzi do tego bujnie rozwijająca się muzyka oratoryjna. Utwory organowe i śpiewy chóralne zajmują miejsce ostatnich momentów "dialogicznych" w Liturgii, przeobrażając poniekąd "widowisko" w "słuchowisko" /również/. Celebrans i jego
liczna na uroczystych celebrach asysta, mają coraz bardziej odczucie, że są "aktorami" w tym wielkim dramacie - mysterium, stworzonym przez wnętrze, znaki, światło i dźwięk. Choć więc obiektywnie dokonuje przecież się Liturgia Kościoła, to większość członków tegoż Zgromadzenia jest tylko jej biernymi odbiorcami, zastępującymi sobie udział osobisty formami prywatnej pobożności (litanie, nowenny, różaniec, osobiste modlitwy adoracyjne)- Tak następował ostatni akt wielkiego "rozejścia się" Liturgii i pobożności ludu.
c)Rubrycyzm, walidyzm, jurydyzm
Rok ukazania się ostatniej potrydenckiej księgi liturgicznej, którą był Rytuał Rzymski (Rituale Romanum 1614) uważa się za początek "ery rubryk" w Liturgii zachodniej. Oto z tą chwilą kończy się właściwie okres twórczości liturgicznej - odtąd najważniejsze będzie sumienne przestrzeganie przepisów w dziedzinie obrzędów i literalne ich wypełnienie. Rubryki (przepisy odnoszące się do wykonywania czynności obrzędowych, drukowane w księgach czerwonym kolorem czcionki - od: "rubrum", czyli "to, co czerwone" pochodzi właśnie ich nazw) są autorstwa wyłącznie Kongregacji Obrzędów. Nie jest możliwe dyskutowanie z jej przepisami, a idzie tylko o dokładne ich wprowadzenie w życie - Szczegółową interpretacją rubryk zajęli się ówcześni liturgiści. W ten sposób powstała cała nowa gałąź liturgiki, którą nazwano rubrycystyką. Stopniowo w wieku XVII i XVIII wysunęła się ona na czoło nauk związanych z Liturgią, i dla większości kleru utożsamiała się z całą liturgiką. Powodem był fakt, iż cały niemal kurs liturgiki w seminariach duchownych, kształcących duchowieństwo /powołanych przez Sobór Trydencki/ sprowadzał się właśnie do wykładu rubryk i objaśnienia ceremonii
kościelnych. Główny nacisk kładziono na to, by dzięki ścisłemu zachowaniu przepisów obrzędowych liturgia była sprawowana ważnie, duchowość celebransa stała na drugim miejscu i nie było aż tak istotne nawet to, czy on sam rozumie wszystko, czego dokonuje. Ten pogląd w liturgice określa się mianem walidyzmu (od łacińskiego przysłówka "valide"= ważnie). Można zaryzykować stwierdzenie, iż mimo reformy liturgicznej coś z tego ducha pokutuje jeszcze do dziś wśród pewnej części starszego kleru. Wskutek rozwoju rubryk liturgika upodabnia się do dziedziny prawnej, ponieważ prawo-przepis normuje w niej wszystko, uchodząc za element najważniejszy i niezmienialny. Takie prawnicze ujmowanie liturgiki, przeniesione zostaje na samą Liturgię - nazywamy to prądem jurydycznym w Liturgii. Uwidacznia się on w sposób skrajny w pojmowaniu Liturgii jako "zbioru obrzędów i formularzy, którymi Kościół posługuje się podczas Mszy św. , przy udzielaniu sakramentów i sakramentaliów, oraz podczas modlitwy Brewiarzowej. Przedstawiciele jurydyzmu nie interesują się tyle istotą Liturgii, jej Mysterium, co raczej tekstami i czynnościami obrzędowymi, sposobem ich wykonania. Takie pojmowanie Liturgii i liturgiki zacznie ulegać zmianie bardzo powoli dopiero pod koniec XIX wieku, pod wpływem rozwijającego się ruchu odnowy liturgicznej, a ostatecznie zostanie przezwyciężone w wyniku Soboru Watykańskiego II. Jednak do dziś trwają liczne jego relikty. . .
4. ROZWÓJ NAUK LITURGICZNYCH W WIEKACH XVI - XVIII
Jak już wyżej wspomniano, jedną z ważniejszych dziedzin liturgiki stała się w omawianym okresie rubrycystyka. "Rubrycyści", będący pracownikami Kongregacji Obrzędów lub działający poza nią, zajmowali się interpretacją przepisów liturgicznych lub ich uzupełnieniem (tzw. luki prawne), w wypadku, gdy brak było przepisu w jakiejś dziedzinie, lub gdy był on niejasny czy niepełny. Zajmowali się także wykładem przepisów ogólnych i ich szczegółowym zastosowaniem w konkretnych przypadkach. To ostatnie zadanie - wyjaśnienie sposobu postępowania w sytuacjach jednostkowych /łacińskie "casus = przypadek/ zrodziło swoistą kazuistykę liturgiczną - czyli jakby rubrycystykę szczegółową. Era rubryk jest "złotym okresem" różnych "ceremoniałów" i podręczników ceremonii kościelnych. Do najbardziej znanych rubrycystów należał Francuz Bouvry. /XIX wiek/.