T. Smyczy�ski: Prawo rodzinne i opieku�cze, Warszawa 2001, s. 177-178 oraz patrz np. W. Stojanowska: Rozw�d a dobro dziecka, Warszawa 1979, s. 84-108, J. Winiarz, w: System..., s. 544-547, J. Panowicz-Lipska: Skutki prawne separacji faktycznej, Pozna� 1991, s. 21-38.
Na temat normatywnej koncepcji ma��e�stwa patrz uwagi do art. 1, a co do prawnego modelu rozwodu - patrz tak�e T. Soko�owski: Skutki prawne rozwodu, s. 18 i n.
Ewolucja przepis�w o rozwodzie w prawie polskim
4. W okresie mi�dzywojennym prawo ma��e�skie w Polsce nie zosta�o zunifikowane. Obowi�zywa�y wi�c r�ne jego systemy, kt�re - przedstawiaj�c w skr�cie - zawiera�y nast�puj�ce unormowania. W wojew�dztwach centralnych (w b. Kr�lestwie Kongresowym) obowi�zywa�o prawo ma��e�skie z 1836 r., natomiast na ziemiach wschodnich - rosyjskie prawo cywilne (tom X cz�� 1 Zwodu Praw) z 1832 r. Prawo ma��e�skie z 1836 r. przewidywa�o separacj� dla ma��onk�w wszystkich wyzna�, a rozw�d dostosowywa�o do przepis�w prawa wyznaniowego (wyznaj�cy religi� rzymskokatolick� nie mogli si� zatem rozwodzi�), rosyjskie prawo cywilne za� jeszcze bardziej dostosowywa�o regulacj� dotycz�c� ma��e�stwa do zasad poszczeg�lnych wyzna�. W wojew�dztwach po�udniowych (b. dzielnica austriacka) obowi�zywa� kodeks cywilny austriacki z 1811 r., kt�ry przewidywa� separacj� i rozw�d, jednak�e ten ostatni nie by� dopuszczalny dla katolik�w. Na obszarze b. zaboru pruskiego obowi�zywa� kodeks cywilny niemiecki z 1896 r. (BGB), dopuszczaj�cy separacj� i rozw�d bez wzgl�du na wyznanie. Na cz�ci obszar�w po�udniowych (Spisz, Orawa) obowi�zywa�o prawo w�gierskie (ustawa o ma��e�stwie z 1894 r.), kt�re przewidywa�o separacj� i rozw�d (szerzej na ten temat patrz S. Grzybowski, w: S. Grzybowski, I. R�a�ski: Prawo rodzinne. Komentarz, Krak�w 1946; J. Panowicz-Lipska: Skutki prawne separacji faktycznej, Pozna� 1991, s. 38-41 i powo�ane tam pi�miennictwo).
5. Instytucj� rozwodu dla ca�ego obszaru naszego pa�stwa wprowadzi�o z dniem 1 stycznia 1946 r. Prawo ma��e�skie (dekret z 25 wrze�nia 1945 r., Dz.U. Nr 48, poz. 270), znosz�c jednocze�nie instytucj� separacji prawnej, wyst�puj�c� w prawie ma��e�skim obowi�zuj�cym dotychczas w niekt�rych dzielnicach Rzeczypospolitej. Dekret ten stanowi� (art. 24), �e "na ��danie jednego z ma��onk�w s�d orzeka rozw�d, je�eli uzna, �e wzgl�d na dobro niepe�noletnich dzieci nie stoi temu na przeszkodzie, oraz je�eli stwierdzi sta�y rozk�ad po�ycia ma��e�skiego, w szczeg�lno�ci dlatego, �e drugi ma��onek: (...)" - tu nast�powa�o przyk�adowe wyliczenie przyczyn rozk�adu (by�y to w skr�towym uj�ciu: cudzo��stwo, nastawanie na �ycie powoda lub jego dziecka, odmawianie �rodk�w na utrzymanie rodziny, opuszczenie wsp�lnego zamieszkania bez s�usznej przyczyny, dopuszczenie si� przest�pstwa ha�bi�cego, hulaszcze lub rozwi�z�e �ycie, uprawianie zaj�cia ha�bi�cego lub ci�gnienie ze� zysk�w, na�ogowe pija�stwo lub narkomania, weneryczna choroba zara�liwa dla ma��onka lub niebezpieczna dla potomstwa, choroba psychiczna, niemoc p�ciowa przed uko�czeniem 50 roku �ycia). Z przytoczonych sformu�owa� wida� zatem, �e wed�ug wspomnianego dekretu (art. 24): a) przes�ank� konieczn� orzeczenia rozwodu by� "sta�y" rozk�ad po�ycia ma��e�skiego, wywo�any przez wa�n� przyczyn� (by�y to przyczyny zar�wno zawinione, jak i niezawinione wymienione przyk�adowo w dekrecie), b) wzgl�d na dobro ma�oletnich dzieci wy��cza� dopuszczalno�� orzeczenia rozwodu. W drodze wyk�adni art. 24 dekretu orzecznictwo doprowadzi�o do ukszta�towania zasady rekryminacji, odmawiaj�c ma��onkowi, kt�ry wy��cznie swoim zawinionym zachowaniem doprowadzi� do trwa�ego rozk�adu po�ycia, mo�liwo�ci uzyskania rozwodu na jego ��danie; za dopuszczalne przyj�to natomiast orzeczenie rozwodu z winy obojga ma��onk�w (np. orz. SN z dnia 28 maja 1948 r., WA.C. 126/48, OSN 1948, nr III, poz. 128 z glos� K. Brzowskiego w PiP 1949, nr 5, s. 113; oraz z dnia 10 czerwca 1948 r., I C 286/48, PiP 1948, nr 12, s. 111 z glos� J. Witeckiego).
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.