(1974). Cognitwe Behauior Modification. Morristown, New Jersey: General Learning Press.
Mikulincer, M., Solomon, Z. (1988). Attributional style and related posttraumatic stress disor-der. Journal of Abnormal Psychology, 97, 308-313.
Perloff, L. S. (1983). Perceptions of vulnerability to victimization. Journal of Social Issues, 39, 41-61.
Rachman, S. (1980). Emotional processing. Behauiour Research and Therapy, 9, 51-60.
Resick, P. A. (1987). The impact of rape on psychological functioning. Nieopublikowany maszynopis. University of Missouri-St. Louis.
Resick, P. A., Schnicke, M. K. (1992). Cognitive processing therapy for sexual assault victims. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 748-756.
Resick, P. A., Schnicke, M. K. (1993). Cognitwe Processing Therapy for Rape Victims: A Treat-ment Manua³. Thousand Oaks, California: Sagê.
Resick, P. A., Nishith, P., Weaver, T. L., Astin, M. C, Feuer, C. A. (2002). A comparison of cognitive processing therapy, prolonged exposure, and waiting condition for the treatment of posttraumatic stress disorder in female rape victims. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70(4), 867-879.
Resnick, H. S., Kilpatrick, D. G., Dansky, B. S., Saunders, B. E., Best, C. L. (1993). Prevalence of civilian trauma and posttraumatic stress disorder in a representative national sample of women. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 61(6), 984-991.
Rothbaum, B. O., Foa, E. B., Riggs, D. S., Murdock, T., Walsh, W. (1992). A prospective examination of post traumatic stress disorder in rape victims. Journal of Traumatic Stress, 5, 455-475.
Rothbaum, B. O., Meadows, E. A., Resick, P., Foy, D. W. (2000). Cognitive-behavioral therapy. W: E. B. Foa, T. M. Keane, M. Friedman (red.), Effectiue Treatments for PTSD: Practice Guidelines from the International Society for Traumatic Stress Studies (s. 60-83). New York: Guilford Press.
Tarrier, N., Humphreys, L. (2000). Subjective improvement in PTSD patients with treatment by imaginal exposure or cognitwe therapy: session by session changes. British Journal of Clinical Psychology, 39, 27-34.
Tarrier, N., Pilgrim, H., Sommerfield, C, i in. (1999). A randomized trial of cognitwe therapy and imaginal exposure in the treatment of chroniæ posttraumatic stress disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 67, 8-13.
Taylor, S., Koch, W. J. (1995). Anxiety disorders due to motor vehicle accidents: naturê and treatment. Clinical Psychology Reuiew, 15(8), 721-738.
Veronen, L. J., Kilpatrick, D. G. (1993). Stress management for rape victims. W: D. Meichenbaum, M. E. Jaremko (red.), Stress Reduction and Preuention (s. 341-374). Boulder, Colorado: Perseus.
i
Teoria poznawcza i terapia fobii spo³ecznej
JUDITH K. WILSON RONALD M. RAPEE
Macquarie University, Sydney, Nowa Po³udniowa Walia, Australia
Wstêp
Fobia spo³eczna (zaburzenia o typie lêku spo³ecznego) jest zdefiniowana w czwartym wydaniu Podrêcznika diagnostycznego i statystycznego zaburzeñ psychicznych (DSM-IV; APA, 1994) jako „zauwa¿alny i uporczywy strach przed jedn¹ lub wiêksz¹ liczb¹ sytuacji lub zachowañ spo³ecznych, w których dana osoba zostaje wystawiona na kontakt z nieznajomymi ludŸmi lub jest obserwowana przez innych. Osoba ta boi siê, ¿e jej zachowanie (lub widoczne objawy lêku) stanie siê dla niej Ÿród³em upokorzenia lub zawstydzenia" (s. 416). Do sytuacji, których najczêœciej obawiaj¹ siê ludzie cierpi¹cy na fobiê spo³eczn¹, nale¿¹ wypowiedzi publiczne, kontakt z obcymi, grupowe spotkania, takie jak: przyjêcia, posiedzenia, koniecznoœæ rozmowy z prze³o¿onymi i sytuacje wymagaj¹ce asertywnego zachowania (Rapee, 1995). Obawy mog¹ obejmowaæ wiêkszoœæ sytuacji spo³ecznych (uogólniona fobia spo³eczna) lub ograniczaæ siê do jednej lub kilku sytuacji czy zachowañ (fobia spo³eczna nieuogólniona) (APA, 1994). Bez wzglêdu na zakres sytuacji wywo³uj¹cych strach fobiê spo³eczn¹ diagnozuje siê tylko wtedy, kiedy odczuwane obawy prowadz¹ do znacz¹cego upoœledzenia funkcjonowania lub wyraŸnego cierpienia (APA, 1994).
Badania dowodz¹, ¿e fobia spo³eczna czêsto pojawia siê po raz pierwszy w dzieciñstwie lub okresie dorastania (Schneier i in., 1992) i czêsto przyjmuje przewlek³¹, niezmienn¹ postaæ (Solyom i in., 1986). Lêk i unikanie zwi¹zane z fobi¹ spo³eczn¹ mog¹ prowadziæ do znacz¹cego upoœledzenia wielu aspektów funkcjonowania w ¿yciu, ³¹cznie z nauk¹, prac¹ zawodow¹, relacjami interpersonalnymi i odpoczynkiem (Schneier i in., 1994). Badania wskazuj¹ równie¿,
Teoria poznawcza i terapia fobii spo³ecznej 289
¿e fobia spo³eczna wi¹¿e siê ze wzrostem ryzyka rozwoju wspó³wy stêpuj¹cy eh zaburzeñ psychicznych, a zw³aszcza innych zaburzeñ lêkowych, zaburzeñ nastroju, takich jak du¿a depresja, i zaburzeñ na tle nadu¿ywania substancji psychoaktywnych (Schneier i in., 1992; Magee i in., 1996; Regier i in., 1998; Kessler i in., 1999). Z badañ epidemiologicznych w Stanach Zjednoczonych wynika, ¿e w wypadku fobii spo³ecznej zachorowalnoœæ w danej populacji w ci¹gu ¿ycia mo¿e wynieœæ nawet 13,3% (Kessler i in., 1994). WyraŸnie widaæ, ¿e natura i terapia tego zaburzenia stanowi¹ powa¿ny problem.