Utworzono dziesięć okręgów, z których każdy musiał wystawić
jednš grupę wojsk: dwa okręgi obejmowała Arkadia, po jednym za La-
cedemon, Elida, Achaja, Korynt-Megara, mniejsze państwa północno-
-wschodniego Peloponezu, Akarnania, Foki.da-Lokryda, a wreszcie państwa
Chaikidyl i. Każdy okręg miał prawo, gdyby zechciał, dostarczać zamiast
ludzi pieniędzy, a za nie Sparta mogla zacišgnšć najemników, którzy na-
dawali się najlepiej na wojska garnizonowe, pozostajšce na służbie przez
aly okršgly rok. W drugiej połowie r. 378 Agesilaos wtargnšł do Beocji
z 1500 jazdy i więcej niż 18 000 hoplitów, to znaczy (przy założeniu, że 1
konny dorównuje 4 hoplitom) z silš odpowiadajšcš w przybliżeniu 25 000
ludzi, co stanowiło zapewne pięć szóstych pelnego stanu armii Zwišzku
Peloponeskiego, gdyż sama Sparta wysłała 5 ze swoich 6 mor. JPliby do-
szło do rozstrzygajšcej bitwy na równinie, Agesilaos nie wštpił w zwy-
,
cięstwo przekonal się jednak, że Tebanie i Ateńczycy obsadzili dobrze
umocnione przez siebie wzgórza nie opodal Teb. Nie był przygotowany do
zdobywania szturmem takiej pozycji, Spartanie bowiem, jak wszyscy wie-
dzieli, nie umieli atakować tego rodzaju umocnień, na nim za samym
zrobiła duże wrażenie wspaniała karnoć najemników Chabriasa. Niepo-
koilo go rownież rosnšce niezadowolenie w szeregach własnych sprzymi
Dwóch autoicratów: Dionizjos i Sparta :suo Sou .
rzeńców. Spustoszyl zatem terytorium tebańskie, a następnie wycofał się
pozostawiajšc w paru miastach beockich garnizony, które mialy nękać
Teby. W roku 377 wkroczyl ponownie do Beocji z takš samš armiš, spu
stoszyl jeszeze rozleglejsze tereny, lecz nie udalo mu się wymusić decydu-
jšcej bitwy. Rok póniej, kiedy Agesilaos zachorowak, Kleombrotos nie
zdolal nawet sforsować przejcia przez Kithajron. Beocji nie grozil już
najazd, a Teby mogly rozprawić się po kolei ze wszystkimi garnizonami
spartańskimi.yi
Sily tebańskie, unikajšc przez caly czas rozstrzygajšcej bitwy z wielki-
mi arrniami wroga, zdobyły sobie stopniowo przewagę nad spartańskimi
arnizonami w Beacji. Na przykład w zimie r. 378/37'7 udało się im po-
konać garnizon w Tespiach, zabić Fojbidasa i rozgromić jego najemników.
W roku 375 więty Zastęp, skladajšcy się z 300 doborowych hoplitów, od-
niósl wietne zwycięstwo pod Tegyrš. Napotkawszy dwie spartańskie mory,
które wracały włanie do swej bazy w Orchomenos, więty Zastęp -mimo
wielkiej przewagi liczebnej wroga -w zwartym szyku przebil się przez
zeregi nieprzyjaciół i zmusil ich do bezladnej ucieczki. Po raz pierwszy
w historii greckiej sztuki wojennej hoplici spartańscy ulegli mniej licz-
nym hoplitom przeciwnika. Zarówno dowodzšcy pod Tegyrš Pelopidas, jak
i hoplici tebańscy zyskali w ten sposób wielki prestiż. W roku 374 Sparcie
pozostał w Beocji już tylko jeden sprzymierzeniec -Orchomenos. Pod-
czas tych lat wojny demokracja tebańska mogła liczyć na poparcie stron-
nictw demokratycznych w miastach beockich, które odczuwały bolenie
narzucone im przez Spartę skrajne oligarchie. W miastach wyzwalanych
dochodziła do wladzy przyjazna Tebom demokracja. Tak powstawały sto-
pniowo warunki sprzyjajšce odbudowaniu na podstawach demokratycz-
nych Zwišzku Beockiego, w którego strukturze Teby jako oswobodziciel '
mialy zajšć pozycję kluczowš. ż
Federalizm byl zawsze ródłem sily Beocji. W czasie wojny pelopone-,
skiej na federalny rzšd Beacji skladały się eztery Rady beockich delega-
tów (patrz wyżej s. 415). Na przelomie V i IV wieku wladza federalna uległa .
pewnej centralizacji i zamiast czterech pojawila się jedna Rada liczšca 660
czlonków, która zasiadala w Tebach na Kadmei. Czlonków Rady wybiera o .
jedenacie okręgów Zwišzku, po 60 z każdego, na okres jednego roku. .
W ten sposób wprowadzono rzšdy na zasadzie reprezentacji proporcjonal-.
nej, bo poszczególne okręgi miały równe prawa wyborcze i równš silę
wojskowš. Teby i tereny im podlegle tworzyly razem cztery okręgi, co
stanowilo cztery jedenaste ogółu beockich wyborców, gdyż niektóre pań-
gtwa, jak np. Plateje, byly od Teb uzależnione. Rzšdy za porednictwem
Rady nadawaly Zwišzkowi charakter oligarchiczny. W państwach wcho-.
' zku anowala w t m czasie również oligarchia, gdyż 5
dzšcych w sklad Zwiš p y
prawa polit ezne przyznawano tylko ludziom posiadajšcym odpo iedni
u wyzwoxencza w iatach 379 3 74
cenzus majštkowy. Kiedy w Iatach 376-374 Zwišzek tv ,orzyl się na nowo
,
zorganizowano go na podstawach demokratycznych, co wišzalo się z ewo-
lucjš w kierunku demokracji, jaka zachodziła wówczas w poszczególnych
państwach beockich. Prawa obywatelskie przyznawano zatem wszystkim
Beotom, bez względu na klasę majštkowš; zasiadali oni teraz w Tebach
na Wspólnym Zgromadzeniu Beotów (kożne synodos lub damos ton Bożo-
ton). W ustroju Zwišzku Zgromadzenie sprawowalo wladzę naczelnš. De-
cydowało ono o wszelkich sprawach politycznych. Federalnych urzędni-
ków, takich jak członków Rady, beotarchów, sęd.ziów i urzędników skar-
bowych nadzorujšcych federalnš mennicę, wybierały poszczególne okręgi;
wszyscy oni byli odpowiedzialni przed Wspóln.ym Zgromadzeniem. Liczbe
okręgów zredukowano do siedmiu. Orchomenos, tworzšce razem z Hysiaj
dwa okręgi, nie powróciło jeszcze do Z ,išzku; Plateje podporzšdkowano
ponownie Tebom uzależniajšc od nich również Tespie i Tanagrę, które
walczyły po stronie Spartan. Teby reprezentowaly teraz trzy siódme
ogólu wyborców, a przy tym ich obywatelom bylo łatwiej wzišć udzial
w Zgromadzeniu niż na przyklad obywatelom Cheronei. Autorytet, jakim
się cieszyły, dodawał także wagi ich sugestiom, zwłaszcza w stosunku do
wodzów federalnej armii, 7 beotarchów, którzy podejmowali swoje de-
cyzje większociš głosów; w ich gronie przeważalo nieraz zdanie dwóch
wielkich Teban, Pelopidasa i Epaminondasa. Ponieważ Teby mialy tak
wielkie wpływy w Zwišzku, w ich potędze widziano często miarę potęgi
calego federalnego państwa Beotów. Zwišzek nie doszedl wprawdzie nigdy
do dalszej fazy federalizmu, zwanej izopolitejš, jakš zamierzal wprowadzić
Zwišzek, Chalkidycki, a w której państwa zwišzkowe przyznawały sobie
nawzajem prawa obywatelskie; groził mu też zawsze od wevvnštrz nie-
pokojšcy wzrost liczby państw uzależnianych przez Teby. Pomimo tych
slaboci demokratyczny Zwišzek Beocki stał się przybytkiem nowego du-
cha, który miał stworzyć wielkoć Beocji i zachęcić inne państwa do pój-
cia w jej lady.3 3