Stosuje się tu ogólne reguły odpowiedzialności ex
contractu według art. 471 i n. k.c. Wzmianka o tej odpowiedzialności w art. 566 § 1
ust. 1 ma znaczenie normy kolizyjnej, która usuwa ewentualną wątpliwość, że
wykonanie uprawnień, jakie przewiduje rękojmia za wady rzeczy, mogłoby samo
przez się wyłączyć zastosowanie reguł ogólnych z art. 471 i n. kodeksu cywilnego.
Za tym stanowiskiem opowiada się SN w orz. z 7 VIII 1969 r., OSN 1970, poz.
218 oraz w orz. z 30 1 1970 r., OSN 1970, poz. 176, publ. także w OSPiKA 1971,
poz. 31, z glosą aprobującą J. Skąpskiego (zob. również glosy w części rozbieżne
od obu orz. S. Buczkowskiego i J. Strzępki: PiP 1971, z. 6 oraz S. Buczkowskiego:
PiP 1951, z. 5), jak również GKA w orz. z 13 XII 1968 r., OSPiKA 1969, poz. 144, z
glosą aprobującą W. Czachórskiego. Zob. też orz. GKA z 10 V 1979 r., OSPiKA
1980, poz. 43.
Podzielając drugie z wyżej wymienionych stanowisk, przywiązujemy w tej
materii rozstrzygające znaczenie do argumentacji, która dopatruje się położenia
przez nie akcentu na możliwie pełniejszą ochronę interesów nabywcy, nie zaś
sprzedawcy. Wiąże się to z jednej strony z pośrednim przyczynianiem się tą drogą
do stałego polepszania jakości produkcji i dbałości o jakość towarów znajdujących
się w obrocie, a z drugiej - pozwala na pełną realizację roli kompensacyjnej
odszkodowań.
Zob. m.in. C. Żuławska: Zabezpieczenie jakości..., s. 80 i n., a co do
konsekwencji - zwłaszcza s. 87-88. Zob. także J. Dąbrowa: Rękojmia za wady a
odpowiedzialność ex contractu w strunkach między jgu, (w) Studia z prawa
cywilnego, Warszawa 1985; praca ta odnosi się wprawdzie do obrotu
uspołecznionego, ale zawarte w niej uwagi mogą mieć dziś znaczenie dla obrotu
powszechnego.
e. Osobnej wzmianki wymagają dwa przypadki szczególne. Pierwszy dotyczy
braków ilościowych w rzeczach wydanych kupującemu przez sprzedawcę. Nie jest to
uważane za wadę fizyczną w rozumieniu przepisów art. 556 § 1 k.c. W razie
ujawnienia takich braków, kupującemu służą zatem jedynie zwykłe roszczenia z
tytułu nienależytego świadczenia.
Drugi przypadek dotyczy sprzedaży zwierząt, które wymienia rozporządzenie
Ministra Rolnictwa (obecnie Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej) wydane
w porozumieniu z innymi ministrami z 7 X 1966 r. (Dz.U. nr 43, poz. 257). Ogranicza
ono odpowiedzialność sprzedawcy jedynie do tzw. wad głównych, tj. takich, które są
gospodarczo doniosłe, i to tylko wówczas, gdy wyjdą na jaw w stosunkowo krótkim
czasie od wydania zwierzęcia. Przepisy o rękojmi stosuje się tu z pewnymi
modyfikacjami. Cytowane rozporządzenie wymienia: konie, owce i norki. Roszczenie
wygasa z upływem 3 miesięcy licząc od końca terminu oznaczonego w
rozporządzeniu.
Co do stosowania ogólnych przepisów o rękojmi do zwierząt nie
wymienionych w rozporządzeniu -- zob. orz. SN z 22 III 1974 r., OSPiKA 1974, poz.
254, z glosą Z. Policzkiewicz-Zawadzkiej, a także z glosą C. Żuławskiej, publ. w NP
1975, nr 5.
B. Wady prawne
Jeżeli rzecz sprzedana ma wady prawne, uprawnienia kupującego z tytułu
rękojmi odpowiadają uprawnieniom przyznanym mu w ustawie w razie wad
fizycznych, z wyłączeniem uprawnienia dotyczącego usunięcia wady przez wytwórcę
(art. 561 § 2 k.c.). Podobnie kształtują się też i skutki powstania uprawnień z tytułu
rękojmi.
Kodeks cywilny nie uzależnia podniesienia roszczeń z tytułu rękojmi za wady
prawne rzeczy od wystąpienia osoby trzeciej przeciwko kupującemu w drodze
sądowej z tytułu praw, które jej przysługują, i wygrania przez nią procesu (ewikcja).
Kupujący może więc za pomocą jakichkolwiek dowodów wykazać istnienie wady
prawnej i podnieść stosowne roszczenie przeciwko sprzedawcy. Dotyczy to
odpowiednio i roszczeń odszkodowawczych w ramach przepisów o rękojmi (art. 574
analogicznie do art. 566 k.c.).
Niemniej jednak, jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko kupującemu
roszczeń dotyczących sprzedanej rzeczy, jest on obowiązany zawiadomić
niezwłocznie o tym sprzedawcę i wezwać do wzięcia udziału w sprawie - pod
rygorem oznaczonym w art. 573 kodeksu cywilnego.
Przepisy k.c. odnoszące się do rękojmi z tytułu wad prawnych są niejed-
nokrotnie mniej szczegółowe. Wydaje się usprawiedliwione sięganie pomocnicze do
bardziej wyczerpujących unormowań rękojmi z tytułu wad fizycznych, jeżeli nie jest
to sprzeczne z charakterem wady prawnej.
Po stronie kupującego nie istnieje obowiązek zachowania aktów staranności
w postaci zawiadomienia sprzedawcy o wykryciu wady, jako podstawy do roszczeń z
tytułu rękojmi. Roszczenie z tytułu wad wygasa z upływem roku, licząc od dnia, w
którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady (art. 576 § 1 zd. 1 k.c.). Co do