Ligocki Jzef Pankiewicz, Warszawa 1973.
Parlerowie, rodzina niem. architektw, kamieniarzy i rzebiarzy, dziaajcych w XVI i XV w. w pd. Niemczech, w Czechach, na Morawach i w Austrii. Najwybitniejszymi przedstawicielami P. byli:
Heinrich (st.), Peter i Heinrich (ml.). P. rozwinli styl pnego gotyku w niem.--czes. architekturze i rzebie. Gwne dziea warsztatu P. to: kocioy witego Krzya w Schwabisch-Gmiind i w Zwetti, katedra w Ulm, wsch. chr katedry w Augsburgu, korpus kocioa Najwitszej Marii Panny w Norymberdze, koci klasztorny Zlatna Koruna w Czechach, katedra w Strasburgu, katedra we Fryburgu, katedra w Pradze, koci w Kutnej Horze w Czechach, koci w. Sebalda w Norymberdze. P. stworzyli i rozpowszechnili w rodkowej Europie typ kocioa halowego o ujednoliconej przestrzeni wntrza. W rzebie stosowali pocztkowo formy harmonijnego gotyku klasycznego o penowymiarowym mode-lunku figur i mocnych, wyrazistych konturach. P. rozwinli formu stylu mikkiego o agodnym, pynnym ukadzie dra-perii i mikkim modelunku ksztatw. Gwne dziea rzebiarskie: popiersia monarchw oraz nagrobki krlewskie (m.in. Przemysawa Ottokara) w katedrze w Pradze, tzw. Pikna Fontanna w Norymber
dze, pomnik w. Wacawa w Pradze. Twrczo P. staa si rdem nawiza i odwzorowa dla caej pnogotyckiej architektury i rzeby w rodkowej Europie.
Parmigianino [parmidianino] (Parmegia-nino, wac. Girolamo Francesco Maz-zola), ur. 1503, zm. 1540, w. malarz i rysownik, przedstawiciel manieryzmu; dziaa g. w Bolonii i Farmie. P. wyksztaci swj styl pod wpywem twrczoci m.in. Correggia i Rafaela. Kompozycja jego obrazw jest skomplikowana, pena kunsztownych, wymylnych pz i gestw. P. nadawa przedstawianym postaciom wyraz wyszukanej elegancji i zmysowego wdziku. Stosowa kolorystyk typowo manierystyczn: przeamane i odcieniowe barwy, wietliste, dobrane z wyrafinowaniem, pooone mikko, delikatnie, pynnie. Gwne dziea: Autoportret w lustrze, Nawrcenie sw. Pawia, Madonna z r, Madonna ze sw. Zachariaszem, Mari
Parmigianino Madonna z r, 1531
Pei
Magdalen i Janem Chrzcicielem, Madonna T. dug szyj.
Pei leoh Ming, ur. 1917, architekt amer. pochodzenia chiskiego. W 1935 przyjecha do Stanw Zjednoczonych; studiowa m.in. w Harvard University w Cambridge, gdzie zetkn si z W. Gropiusem. W 1955 wsptworzy w Nowym Jorku biuro architektoniczne, uznane z czasem za jedno z najwybitniejszych w wiecie. Projektowa m.in. bibliotek im. J. Kene-dy'ego pod Bostonem, wsch. skrzydo Galerii Narodowej w Waszyngtonie, szklany wieowiec Hancocka w Bostonie, Orodek Zjazdw w Nowym Jorku. Ostatnim, najgoniejszym dzieem P. (1984-89) jest przebudowa dolnych kondygnacji Luwru w Paryu, wraz z wzniesion na dziedzicu szklan piramid, mieszczc wejcie do muzeum. W projektach P. czy prostot awangardowego funkcjonalizmu z symbolik elementarnych form architektonicznych.
Perrault [pero] Ciaude, ur. 1613, zm. 1688, franc. architekt, lekarz, matematyk, fizyk. Od 1666 czonek paryskiej akademii nauk. By jednym z twrcw (wraz z architektem franc. L. Le Vau i Ch. Le Brun) gwnej, wschodniej fasady Luwru, ujtej w form monumentalnej kolumnady, uznawanej za najdoniolejsze dzieo franc. klasycyzmu czasw Ludwika XIV. Dla franc. ministra J. B. Colberta P. zaprojektowa paacyk w Sceaux pod Paryem (zniszczony) i budynek Obserwatorium w Paryu. Przetumaczy na jzyk franc. dzieo Witruwiusza O architekturze ksig dziesi.
Perret [pere] Auguste, ur. 1874, zm. 1954, architekt franc., jeden z twrcw architektury nowoczesnej. Studiowa w Ecole des Beaux-Arts w Paryu. Profesor szkoy architektury i czonek akademii sztuk piknych w Paryu. P. jest nazywany oj
cem elbetu, gdy w swoich projektach i realizacjach doprowadzi do perfekcji zastosowanie konstrukcji elazobetono-wych. W pierwszym okresie twrczoci P. dominowaa tendencja do uwolnienia architektury od dekoracji i poprzestania na ekspresji samej konstrukcji. Powstay wtedy w Paryu m.in. wielokondygnacyjny dom mieszkalny przy ul. Franklina, przeszklony gara przy ul. Ponthieu i gmach Theatre des Champs Eysees. Dziea drugiego okresu twrczoci P. charakteryzuje nawizanie do tradycji franc. szkoy architektonicznej z zachowaniem funkcjonalnoci budowli. Powstao wwczas wiele gmachw uytecznoci publicznej w Paryu, m.in. Ministerstwo Marynarki (1932) i Muzeum Robt Publicznych, domy mieszkalne i budowle przemysowe (m.in. w Egipcie i Maroku). Po II wojnie wiatowej P. opracowywa urbanistyczne projekty odbudowy zniszczonych dzielnic Hawru i Amiens. Uczniem P. by m.in. Le Cor-busier.
Perugino [perudino] (wac. Pitro Vannu-cci), ur. ok. 1448, zm. 1523, malarz wt.;