�Ich jedzenie, tak jak ich charakter, jest wstrzemi�liwe i oszcz�dne, solidne, ograniczone do rzeczy niezb�dnych, bez zbytniej subtelno�ci i wyrafinowania". Minestr� uwa�a si� w tym regionie za �codzienn� straw�". (69)
Oczywi�cie, obecnie sytuacja wygl�da zupe�nie inaczej. Ale nawet w czasach, gdy zwyczaje te przewa�a�y, nie by�o to typowe dla sposobu, w jaki artyku�y �ywno�ciowe zmienia�y sw�j spo�eczny profil. Poszczeg�lne rodzaje jedzenia z zadziwiaj�c� �atwo�ci� i pr�dko�ci� zmieniaj� swe usytuowanie w hierarchii spo�ecznej akceptacji. Czasami wp�ywa na to dost�pno��: gospodarowanie na du�ych farmach w XX wieku ca�kowicie pozbawi�o kurczaka statusu rzadko�ci w zachodnim �wiecie. Z drugiej strony, ostrygi i dorsz wspi�y si� po spo�ecznej drabinie wraz ze skurczeniem si� ich �owisk. Czasami w gr� wchodz� zwyk�e mechanizmy mody, gdy za jakim� artyku�em opowie si� kto� s�awny lub jest on rynkow� nowo�ci� albo kto� pragnie doda� sobie szyku. Nawet zmiany powolne albo zauwa�alne tylko na przestrzeni czasu, zaskakuj� nas swoj� skal�. Wyrafinowani smakosze w staro�ytnym Rzymie gonili za potrawami o lepkiej konsystencji: presti� wieprzowych gruczo��w i podgardla, galaretowatych n�ek, przekrwionej w�troby, grzyb�w, j�zyk�w, g�owizny, m�d�k�w, nerk�wki ciel�cej, j�der, wymion, macic, szpiku kostnego potwierdzony jest bezsprzecznie nie tylko przez cz�stotliwo��, z jak� pojawiaj� si� w zachowanych przepisach, ale tak�e przez fakt, �e prawie wszystkie sta�y si� przedmiotem praw skierowanych przeciwko zbytkowi. (70) W�tr�bki g�sie by�y delikatesem ju� w czasach Homera, je�li s�dzi� po dumie Penelopy z �dwudziestu g�si w moim domu, kt�re jedz�, gdy wymocz� si� w wodzie". (71) Je�li s�dzi� po patrycju-szach, Rzymianie musieli lubowa� si� w podrobach. Upodobania te nie od�y�y w pe�ni, gdy przywr�cono rzymsk� kuchni� w okresie
227
WOKӣ TYSI�CA STO��W
renesansu, i podroby a� do niedawna by�y straw� biednych ludzi We wsp�czesnej Emilii-Romanii, wed�ug sprawozda� z roki 1963, �notuje si� ostry spadek konsumpcji podrob�w i mi�snycl �obrzynk�w�, takich jak flaki, j�zyki, nerki i rdzenie kr�gowe Grillowane ksi�gi jagni�ce i omlety z jagni�cych j�der - tradycyj nie spo�ywane w Romanii w przeddzie� Wielkanocy - sta�y si nieosi�galnymi niemal delicjami". (72) Jednak kucharze staraj�c si� o�ywi� obecnie tradycyjne kuchnie, odnawiaj� mod� na j�zyk i j�dra, m�d�ki i g�owizn�, flaki i n�ki. W�tr�bki g�sie i w�tr�b ciel�ca by�y przedtem czym� wyj�tkowym - delikatesem pojawiaj� cym si� na wytwornych sto�ach jako artyku�y tradycyjnie bardz kosztowne. Mi�so innych organ�w pozosta�o tanie, dop�ki nie z� interesowali si� nim ludzie bogaci; teraz tak�e i ono dop�dzi� pod wzgl�dem ceny inne jadalne cz�ci. -i
Ciemny i bia�y chleb zmienia�y spo�eczn� pozycj� w spos�t kt�ry z pewno�ci� zadziwi�by antropologa z innej planety. Prze wi�ksz� cz�� historii bia�y chleb cieszy� si� powszechnym uzm niem, poniewa� zdawa� si� uciele�nia� wyrafinowanie: w por�wm niu ze swym ciemnym i czarnym kuzynem, jest wytworem d�u�sz* go procesu produkcyjnego, wymaga wi�cej pracy, pozostawi wi�cej odpad�w i potrzebuje drobniejszej m�ki. Cz�sto piecze si go z wy�szej jako�ci, to jest dro�szych, zb�. W XI wieku Grzegor: biskup Langres, za pokut� jad� j�czmienny chleb. (73) Jak czyt; my w jednym z kaza� Humberta Roma�skiego, postulant prze o�tarzem zapytany, �czego szuka?", odpowiedzia�: �Bia�ego chl( ba, i cz�sto!" (74) We Francji a� do poprzedniej generacji kto�, kt jad� �ytni chleb, nara�a� si� na pogard� swojej warstwy spo�ec; nej. (75) W Wielkiej Brytanii panowa�o niekwestionowane przek( nanie o wy�szo�ci bia�ego chleba, dop�ki dzi�ki przemys�owem wypiekowi nie sta� si� on powszechnie dost�pny. Wy�sze klasy oc kry�y wtedy zalety chleba, kt�rego robotnicy nie chcieli ju� je�i
228
roba
Przez uzna-roa-isze-
�lt si�
fczjta-k przed
)chle-lito�, kto it' spo�ecz-
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.