Historia wymaga pasterzy, nie rzeźników.


Wnioskowanie przez analogię jest zawodne, gdyż wniosek nie
wynika logicznie z przesłanek jak i przesłanki nie wynikają
z wniosku. Wnioskowanie redukcyjne opiera siÄ™ na
rozumowaniu, że wniosek nie wynika logicznie z przesłanek,
lecz przesłanki wynikają z wniosku. Wnioskowanie
statystyczne, zwane też indukcją statystyczną opiera się na
zbiorach probabilistycznych. Wnioski wyprowadza siÄ™
z szczegółowych twierdzeń statystycznych. Są one
formułowane z określonym prawdopodobieństwem.
Wnioskowanie jak z tego wynika jest procesem
myślowym mającym na celu zwarte i przejrzyste sformu­
łowanie najistotniejszych wyników zrealizowanych badań. Jego
podstawą są udokumentowane dane. Z tych też względów
pożądane jest uzasadnienie sformułowanych wniosków
przywołaniem konkretnych danych (wyników). Trafne
wnioskowanie powinno się charakteryzować:
- wnikliwością,
- ostrożnością,
- zwartością,
- praktycyzmem.
Uzyskane w taki sposób wnioski z pewnością będą
interesujÄ…ce, oczywiste i rzetelne.
1.5. Z A S A D Y P R O C E S U POZNANIA N A U K O W E G O
Postawa intelektualna lub inaczej dyspozycje
psychiczne oraz zabiegi instrumentalne to dwie najważniejsze
składowe (elementy) występujące w procesie poznania
naukowego. Muszą one być regulowane konkretnymi
zasadami aby otrzymane rezultaty były pełne, rzetelne
i adekwatne. Cechy i zasady procesu poznania naukowego
na tyle muszą być uniwersalne by miały niezawodne
zastosowanie do różnych obszarów ludzkiej wiedzy, zarówno
w naukach humanistycznych i ekonomicznych, jak
i przyrodniczych oraz technicznych. Te zasady to:
- postępowanie badawcze, które zawsze musi być
zgodne z metodami naukowymi zapewniajÄ…cymi
racjonalny dobór, układ i metodologiczną poprawność
czynności i zabiegów gromadzenia wiedzy,
- język powinien być taki by pozwalał na ścisłe
i jednoznaczne formułowanie słowne i zdaniowe
wyników poznania, zapewniający ich powszechne
rozumienie, pozytywną lub negatywną sprawdzalność
oraz możliwość porównania z istniejącymi teoriami
na dany problem (temat),
- musi być zachowana wewnętrzna spójność, w żadnym
przypadku niesprzeczność zbioru twierdzeń
dotyczÄ…cych przedmiotu badania danej nauki i ich
uporzÄ…dkowanie w logicznie powiÄ…zany system
twierdzeń naukowych,
- obowiązuje ciągły krytycyzm wobec wszelkich
przyjmowanych tez oraz prowadzenie ustawicznej
weryfikacji, kontrolowania i rozbudowy istniejÄ…cego
systemu twierdzeń naukowych,
- rezultaty poznania naukowego muszą wykazywać
twórczy charakter oraz możliwości ich praktycznego
wykorzystania.
Taką postawę intelektualną i osiągnięcie oraz
przestrzeganie powyższych zasad zapewniają następujące
cechy osób prowadzących badania naukowe:
intelektualną dociekliwość i sztukę wyszukiwania
owocnych problemów. Słuszny jest pogląd, że sławę
w nauce zyskuje się nie dzięki zręczności
w rozwiązywaniu poszczególnych problemów
naukowych lecz umiejętności ich wybierania [17,19],
śmiałość i inwencyjność myślenia. W każdej
dyscyplinie naukowej obowiązuje szereg schematów
i twierdzeń. Należy je przestrzegać o tyle o ile nie
stoją w sprzeczności z życiem codziennym.
Inwencja i śmiałość działania to klucz do rozwoju
nauki. Zgodnie z twierdzeniem A. Einsteina „ nie
dokonuje wielkich odkryć - kto nie bada
niemożliwości" [19,20,32,34].
krytycyzm i ostrożność. Wystarczy, że przytoczymy
tu przestrogę Kartezjusza, który mawiał: „nie należy
przyjmować żadnych sądów prócz tych, których
prawdziwość jest tak oczywista i wyraźna, że nie
można w nią wątpić". Wątpienie jednak według
M. Bunge jest twórcze, a nie paraliżujące, zaś
R. Morton uważa, iż nauka czyni ze sceptycyzmu
cnotÄ™" [4,19,32,34],
systematyczność, ścisłość i precyzja to cechy dobrej
roboty (T. Kotarbiński). Jasność myśli i oszczędność
słów to najważniejszy atrybut sformułowań
naukowych. W sprawozdaniu naukowym, jakim jest
praktycznie każda praca kwalifikacyjna (promocyjna)
obowiązuje brzytwa Ockhama - „pojęć nie należy
mnożyć ponad konieczność" [13,19,24,32,34],
wszechstronność i bezstronność odnosząca się do
analizowania przedmiotu badań i bezstronnego
oceniania uzyskanych wyników. Nie należy
dyskwalifikować w procesie badawczym osób
i metod badawczych tylko uzyskane wyniki jeżeli
są one faktycznie błędne [4,19,25],
- rozległa wiedza o przedmiocie badań. Chodzi tu
przede wszystkim o znajomość dotychczasowych
dokonań badawczych i ustaleń treściowych
w rozwiązywanym problemie. Musi być znana
podstawowa literatura badanej tematyki. Aktywne
studiowanie specjalistycznej literatury chroni przed
„wyważaniem otwartych drzwi" i spełnia bardzo
ważny postulat prakseologiczny [1,4,17,25,32,34].
Przedstawione zasady i uwzględnione cechy poznania
procesu naukowego stanowiÄ… schemat podstaw badawczych
i reguły naukowego postępowania. Z pewnością schemat ten
nie jest pełny i ostateczny jako, że działalność badawcza nie
może być nigdy zamknięta w ścisłych ramach postępowania.
W badaniach naukowych zawsze powinien być zapewniony
(uwzględniony) pewien margines swobody i samodzielności -
bo to jest warunkiem oryginalności bez której nie ma postępu
w nauce [19,24].
1.6. T Y P Y BADAŃ N A U K O W Y C H

Podstrony