N. i Z. Batowscy, M. Kwiatkowski Jan Chrystian Kamsetzer. Architekt Stanisława Augusta, Warszawa 1978.
Kandinsky Wassiły, ur. 1866, zm. 1944, roś. malarz, grafik, teoretyk sztuki. Po studiach prawniczych w Moskwie wyjechał w 1896 do Monachium na studia malarskie. Do I wojny światowej przebywał gł. w Monachium i w Berlinie. W 1911 założył awangardowe ugrupowanie Der Blaue Reiter. Współpracował z awangardowym berlińskim tygodnikiem "Der Sturm" (Burza). Podczas I wojny światowej powrócił do Rosji. Po rewolucji październikowej został członkiem Wydziału Sztuki w Ludowym Komisariacie Oświaty, wykładał w wyższej uczelni artystycznej Wchutiemas i na uniwersytecie w Moskwie oraz założył Akademię Wiedzy o Sztuce. W 1921 przeniósł się do Niemiec (Weimar, Dessau), gdzie został wykładowcą w Bauhausie. Wraz
W. Kandinsky Akwarela abstrakcyjna, 1910
Kantor
z malarzami awangardy (m.in. P. Klee) założył grupę artystyczną Die Blauen Vier (Czterej Błękitni), nawiązującą nazwą i ideami do ugrupowania Der Blaue Reiter. W 1933, po przewrocie hitlerowskim w Niemczech i zamknięciu Bauhau-su, osiadł w Neuilly-sur-Seine we Francji. K. uległ początkowo wpływowi impresjonistów, zwł. C. Moneta, a także roś. sztuki ludowej (Rynek, Błękitny jeździec). Podczas pobytu we Francji zetknął się z malarstwem fowistów. Powoli odchodził od przedmiotowości, kładąc coraz większy nacisk na sprawy koloru. Tworzył pejzaże wysnute z wyobraźni i marzenia (Krajobraz z wieżą, Błękitna góra). W 1910 K. namalował pierwszą kompozycję abstrakcyjną. Porównując malarstwo z muzyką doszedł do wniosku, że obraz może przemawiać przez ekspresję samych tylko linii, form i barw, przez wymowę harmonii i kontrastów. Zaczął więc tworzyć obrazy z dynamicznych, niefbremnych układów plam świetlnych, żywych kolorów, płynnych linii, które nazywał "impresjami", "improwizacjami", "kompozycjami". Teoretyczne zasady swego malarstwa wyłożył w pracy Uber das Geistige in der Kunst (O duchowości w sztuce). W okresie moskiewskim, pod wpływem konstruktywizmu i teorii artystycznej K. Malewicza, zw. suprematyz-mem, K. nadawał formom geometryczną precyzję i operował kropkami, wiązkami linii prostych lub przełamanych, fragmentami kół, kwadratów, trójkątów (Wielobarwny krąg. Na białym. Żółty akompaniament). Działalność pedagogiczna w Bauhausie zaowocowała pracą teoretyczną Punkt md Linie zu Flachę (Punkt i linia na płaszczyźnie). W okresie paryskim K.. coraz bardziej odchodził od ścisłego geometryzmu, tworzył formy bardzo swobodne, ale zawsze precyzyjne w rysunku. Zajmował się także twórczością lite
racką, pisał utwory sceniczne, opowiadania i poematy prozą. K. wywarł wielki wpływ na rozwój malarstwa abstrakcyjnego po II wojnie światowej.
A. Rottenberg Kandinsky. 1896-1921, Warszawa 1977.
Kantor Tadeusz, ur. 1915 w Wielopolu pod Krakowem, zm. 1990 w Krakowie, malarz, scenograf i twórca teatralny. Studiował scenografię i malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w pracowni scenografa i malarza K. Frycza. W okresie okupacji niem. K. utworzył podziemny Teatr Niezależny w Krakowie i wystawił Balladynę oraz Powrót Odysa. Po 1945 współtworzył Grupę Młodych Plastyków w Krakowie, która zorganizowała w 1948 pierwszą wystawę sztuki nowoczesnej, będącą zdecydowaną deklaracją na rzecz tradycji awangardowej. K. dużo podróżował, uczestnicząc w wydarzeniach plastycznych w Europie.
Początkowo K. malował obrazy metaforyczne, na poły abstrakcyjne kompozycje o niekonwencjonalnych konstrukcjach przestrzennych. W 1955 wraz z M. Jare-mą założył w Krakowie teatr Cricot 2, którego pierwszym przedstawieniem była Mątwa wg S.I. Witkiewicza. W końcu lat pięćdziesiątych K. malował obrazy infor-mel - płótna pokryte abstrakcyjną i ekspresyjną materią malarską, eksponujące element przypadku i żywiołowości. Także w teatrze nastąpił etap Teatru Informel (W małym dworku). Na początku lat sześćdziesiątych gł. zagadnieniem twórczości K. stała się możliwość tworzenia obrazów, napięć między sztuką a twórczością; w rezultacie powstała Wystawa Popularna w Krzysztoforach w Krakowie, na której K. zaprezentował rzeczy "najmniej odpowiednie na wystawę": dokumenty, listy, gazety, notatki, kalendarze, strzępy i "intymne" resztki. Z podobnych prób przekroczenia ram obrazu po-
Klee
wstały serie dzieł opakowanych, ambala-że (Infantka), w których z czasem zaczął dominować mocowany w obrazie parasol. W 1966 K. zaaranżował pierwszy happening Linia podziału. Ta forma wypowiedzi dopełniała działania ambalażo-we i znalazła odpowiednik w teatrze w przedstawieniu Kurka wodna. Do głośnych happeningów K. należały: List w Galerii Foksal w Warszawie, Panoramiczny happening morski w Osiekach, Lekcja anatomii według Rembrandta w Norymberdze.
W latach siedemdziesiątych spektaklom teatru Cricot 2 towarzyszyły manifesty teatralne, Nadobnisiom i koczkodanom
- manifest Teatr niemożliwy, a najgłośniejszemu spektaklowi K., Umarłej klasie