głowy wchodzi kilka osobnych grup, z których jedynie m. oczne występują w tej samej liczbie i są w ten sam
sposób ułożone jak u ryb (i pozostałych kręgowców). Umięśnienie tułowia składa się u krągłoustych z 3 głównych m.: tułowiowego
bocznego obejmującego grzbiet i boki ciała oraz z pary m. skośnych i m. prostego, tworzących ścianki jamy brzusznej. W ogonowej
części ciała m. skośne są wzmocnione m. poprzecznymi. M. tułowiowy boczny jest przedzielony pionowymi przegródkami, zwanymi
mioseptami, na tzw. miomery. Brak natomiast u krągłoustych poziomej przegrody łącznotkan-kowej, dzielącej m. boczny tułowiowy na
części grzbietową i brzuszną. U ryb właściwych do m. głowy należy kilkanaście m. powierzchniowych głowy, 6 m. gałki ocznej i m.
trzewiowej części czaszki (m. podskrzelowe i skrzelowe, a u ryb spodoustych również m. nadskrzelowe). U ryb największe z m. części
tułowiowej ciała są dwa m. boczne wielkie, podzielone na miomery, a oprócz tego za pomocą podłużnej przegródki z tkanki
łącznej na część grzbietową, nadosiową, i część brzuszną, podosiową. W części nadosiowej włókna mięśniowe biegną wzdłuż podłużnej osi
ciała. W części podosiowej, wchodzącej w skład ścianek jamy brzusznej, układ włókien częściowo zmienia się na skośny, w związku z
czym wyróżniamy tam oprócz m. prostego zespół m. skośnych. M. boczny wielki jest zatem zbiorem m. drobniejszych i dzięki temu
może się kurczyć w całości lub odcinkami. Na środku grzbietu, pomiędzy m. bocznymi wielkimi, znajduje się parzysty m. krawężny
grzbietowy, a po stronie brzusznej ogona — parzysty m. krawężny brzuszny. Ryby mają dobrze rozwinięte umięśnienie płetw,
szczególnie płetw parzystych. Płetwy grzbietowe i odbytowe wyposażone są w mięśnie antagonisty czne — zginacze i prostowniki, w
które zaopatrzony jest każdy promień osobno. Płetwa ogonowa posiada m. zginający brzuszny i m. zginający grzbietowy, a przy
podstawie promieni tej płetwy — m. międzypromieniowy. Umięśnienie płetw parzystych składa się z zespołu m. przywodzących i
odwodzących. Ryby o silnie rozwiniętym pierwszym promieniu płetw piersiowych, jak sumowce i ptaszorowce, mają osobne m. do jego
obsługi. [H.R.]
miętus (Lota lota) — jedyny gatunek z rodziny -^dorszowatych, który przystosował się do życia w •wodach słodkich. Ma ciało
wydłużone, w części przedniej o przekroju okrągłym, a w części tylnej mocno spłaszczone z boków; pokrywa je bardzo drobna, ukryta w
skórze łuska; mała, nieco spła
mikiża
136
szczona głowa posiada maleńkie oczy, a na szczękach i lemieszu szczecinkowate zęby. Grzbiet i boki są oliwkowozielone aż po barwę
brunatnawą; brzuch biały. M. osiąga
Miętus
60 cm, wyjątkowo 1 m długości. Przebywa w rzekach od ich górnego biegu do przyujściowych wód słonawych, w potokach i małych
jeziorach, przy dnie kamienistym i piaszczystym. Jest bardzo drapieżny i żarłoczny. Żeruje nocą, polując na inne ryby, w tym również
na przedstawicieli własnego gatunku, atakując skutecznie nawet osobniki tej samej co on wielkości. Czyni poważne szkody na tarliskach,
zwłaszcza ryb łososiowatych, gdzie masowo pożera ikrę. Lubi wody czyste i chłodne. Latem przy zbytnim nagrzaniu wody chowa się za
dnia pod głazami lub między korzeniami drzew. Tarło odbywa w zimie od grudnia do marca, składając zależnie od wieku i kondycji od 50
tyś. do 3 min ziarn ikry. Jest rozmieszczony wokółborealnie. Typowa forma m. — Lota lota zamieszkuje środkową i wschodnią
Europę oraz północną Azję. W Polsce występuje niezbyt licznie na całym obszarze łącznie z Zatoką Pucką, Pomorską i Zalewem
Szczecińskim. W rzekach Syberii wschodniej, Alaski i Kanady występuje forma Lota lota leptura, a w północnej części Stanów
Zjednoczonych A.P., w zlewisku Atlantyku, Lota lota maculosa. Mimo smacznego, chudego mięsa i
uchodzącej za przysmak wątroby nie ma m. w Polsce większego znaczenia gospodarczego, gdyż występuje nielicznie. Obfitsze połowy
tej ryby dokonywane są w północno-wschodniej Europie i na Syberii. [K.K.]
mikiża (Salmo mykiss) — gatunek z rodziny —-łososiowatych, słodkowodny, nigdy nie spływający do morza. Osiąga długość 90 cm.
M. jest drapieżny, a przy tym niezwykle żarłoczny. Zamieszkuje rzeki Kamczatki. Poławia się go niewiele. Jest uważany za szkodnika
pożerającego młode nerki, kiżucze i inne łososie spływające do morza. [J.M.R.]
minog dalekowschodni (Lam-
petra reissneri) — gatunek z rodziny minogowatych (Pe-tromyzonidae), z rzędu —mi-nogokształtnych. Okazy dorosłe osiągają długość
18 cm; larwy mogą dorastać do 23 cm długości. M.d. podobnie jak m. strumieniowy jest gatunkiem słodkowodnym. Zamieszkuje
północną część zlewiska Oceanu Spokojnego od Władywostoku do Zatoki Anadyrskiej, rzeki Japonii i wschodniej Korei oraz wybrzeża
amerykańskie od Alaski do Kalifornii. [J.M.R.]
minog japoński (Lampetra japonica) — gatunek z rodziny minogowatych (Petromyzoni-dae), z rzędu ->minogokształt-nych. Tworzy
szereg podgatunków. Osiągać może długość 63 cm i ciężar 0,3 kg. Ma bardzo drobną ikrę, którą składa w liczbie 80 tyś. do 107 tyś.
ziarn. M.j. ma biologię podobną do minoga rzecznego. Występuje wzdłuż brzegów Azji i Europy od Korei do Morza Białego. [J.M.R.]
137
minog morski
minog kaspijski (Caspiomyzon wagneri) — gatunek z rodziny minogowatych (Petromyzoni-dae), z rzędu -^-minogokształt-nych.
Budową i pokrojem ciała przypomina minoga morskiego, od którego ma jednak mniejsze rozmiary. M.k. tworzy dwie formy: większą,
osiągającą dojrzałość płciową przy długości 37 cm do 55 cm, i formę mniejszą (forma prae-cox), osiągającą dojrzałość płciową już przy
długości 19 do 30 cm. M.k. jest gatunkiem wędrownym — żeruje w morzu, natomiast tarło odbywa w rzekach. Z jaj wylęgają się larwy,
zwane ś l e p i -c a m i, żyjące w wodzie słodkiej kilka lat i osiągające w tym czasie długość 11 do 13 cm. Zaczynają się wówczas
przeobrażać i spływać do morza, gdzie przebywają aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Pokarm m.k. jest dość różnorodny: w ich
żołądkach znajdowano ikrę i larwy ryb oraz szczątki roślinne. M.k. podobnie jak inne pasożytnicze gatunki m. przysysa się do ryb, ale