Jak niekt�rzy z nas, niestety, wiedz�
z do�wiadczenia, �e ludzie pod wp�ywem alkoholu
robi� lub m�wi� to, do czego nigdy by si� nie posu-
n�li, gdyby byli trze�wi. Istnieje bliska zale�no��
pomi�dzy st�eniem alkoholu we krwi a istot� jego
wp�ywu na zachowanie. Barwny opis tej relacji
przedstawi� Bogen (cyt. za: Ray, Ksir, 1987):
Poni�ej 0,03% jednostka jest t�pa i powa�na.
Przy 0,05% pewna siebie i czaruj�ca.
Przy 0,1% mo�e by� niebezpieczna i nikczemna.
Przy 0,2% cz�sto ma zawroty i jest k��tliwa.
Przy 0,25% mo�e by� obrzydliwa i rozch�estana
(rozczochrana).
Przy 0,3% wpada w delirium, jest zdezorientowana
i z pewno�ci� pijana.
Przy 0,35% zalana �w trupa".
Przy 0,6% mo�e nast�pi� zgon.
Wy�sze dawki alkoholu wywo�uj� stany depre-
syjne i znacznie upo�ledzaj� funkcje zmys��w
i czynno�ci ruchowych. Nast�puje spadek ostro�ci
widzenia oraz przyt�pienie smaku i zapachu. Odru-
chy ulegaj� op�nieniu, a ruchy i mowa spowolnie-
niu. Czas reakcji zostaje wyd�u�ony, gdy st�enie
alkoholu we krwi si�ga od 0,08 do 0,1 procent; po-
miary czasu reakcji z�o�onych, kt�re wymagaj� od
badanego uwzgl�dnienia informacji pochodz�cych
z wielu �r�de�, wykazuj�, �e nawet przy niewielkich
dawkach zar�wno tempo, jak i trafno�� reakcji ule-
gaj� obni�eniu (McKim, 1986). Procesy pami�ciowe
r�wnie� ulegaj� zak��ceniu w wyniku spo�ycia alko-
holu. Reaktywno��, zdolno�� odkodowywania no-
wych informacji oraz pami�� kr�tkotrwa�a zostaj�
upo�ledzone. U os�b du�o pij�cych w okresach wy-
sokiego spo�ycia mo�e si� pojawia� zamroczenie
(�urwanie filmu"). Jak sama nazwa wskazuje, s� to
okresy, po kt�rych nie zostaj� �adne wspomnienia
zwi�zane z sytuacj�, w jakiej spo�ywany by� alkohol.
DZIA�ANIE NA O�RODKOWY UK�AD NERWOWY
Alkohol na r�ne z�o�one sposoby wp�ywa na funk-
cje m�zgu. W przeciwie�stwie do wi�kszo�ci sub-
stancji psychoaktywnych, kt�re powoduj� stosunko-
INTOKSYKACJA ALKOHOLEM
A. Niedawne spo�ycie alkoholu.
B. Znacz�ce z klinicznego punktu widzenia nieprzystoso-
wawcze zmiany w zachowaniu lub w stanie psychicz-
nym (np. nieodpowiednie zachowania seksualne lub
zachowania agresywne, wahania nastroju, zaburzenie
samooceny, upo�ledzenie funkcjonowania spo�ecznego
i zawodowego), kt�re pojawi�y si� podczas lub kr�tko
po spo�yciu alkoholu.
C. Przynajmniej jeden z nast�puj�cych objaw�w pojawia-
j�cych si� podczas lub kr�tko po spo�yciu alkoholu:
(1) be�kotliwa mowa; (2) brak koordynacji; (3) chwiej-
ny ch�d; (4) oczopl�s; (5) upo�ledzenie uwagi lub pa-
mi�ci; (6) slupienie lub �pi�czka.
D. Objawy nie s� spowodowane og�lnym stanem me-
dycznym i nie mo�na ich lepiej wyja�ni� innymi za-
burzeniami psychicznymi.
�r�d�o: APA, DSM-IY, 1994.
636
ROZDZIA� 14
wo do�� �ci�le okre�lony skutek w przestrzeni sy-
naptycznej, alkohol oddzia�uje na wiele system�w
neuroprzeka�nik�w i na wiele aspekt�w funkcjono-
wania neuronu. Od dawna wiadomo, �e alkohol ma
wp�yw na b�ony kom�rek nerwowych (Goldstein,
1996). Jego bezpo�rednie dzia�anie na proteiny za-
warte w b�onach kom�rkowych uruchamia �a�cuch
czynno�ci metabolicznych wewn�trz kom�rki, kt�-
re wywo�uj� efekt hamowania aktywno�ci neuro-
n�w poprzez ograniczenie zdolno�ci gromadzenia
potencja�u czynno�ciowego, co ogranicza jego funk-
cje. Os�abiaj�cy efekt dzia�ania wysokich dawek al-
koholu na funkcjonowanie zmys��w i na czynno�ci
ruchowe wynika w du�ym stopniu z jego og�lnie
depresyjnego dzia�ania. Jednak, alkohol oddzia�uje
tak�e na systemy przeka�nik�w, szczeg�lnie na ami-
ny biogeniczne (norepinefryn�, dopamin� i seroto-
nin�) oraz na kwas gamma-aminomas�owy
(GABA). Jego wp�yw na te uk�ady mo�e si� wi�za�
z efektem zmiany nastroju, wzmocnienia lub obni-
�enia poziomu l�ku. Alkohol wzmaga na przyk�ad
hamuj�ce dzia�anie GABA, kt�ry stanowi najwa�-
niejszy hamuj�cy przeka�nik w m�zgu (Nestoros,
1980; Suzdak, Schwartz, Skolnick, Paul, 1986). Al-
kohol dzia�a na ten sam kompleks receptor�w
GABA co benzodiazepinowe leki przeciwdepresyj-
ne i uwa�a si�, �e w�a�nie to dzia�anie odpowiada za
jego w�a�ciwo�ci przeciwl�kowe (Larkin, 1998).
Dopamina mo�e tak�e stanowi� element efektu na-
grody i stymuluj�cego dzia�ania niewielkich dawek
alkoholu. Jej poziom w j�drze p�le��cym wzrasta
u zwierz�t, kt�re doustnie w�asnowolnie spo�ywaj�
alkohol; co wi�cej, u szczur�w genetycznie dobra-
nych pod wzgl�dem sk�onno�ci do alkoholu ten
wzrost jest o wiele wi�kszy ni� u tych, kt�re alko-
holu nie lubi� (Weiss, Lorang, Bloom, Koob, 1993).
TOLERANCJA ALKOHOLOWA I UZALE�NIENIE FIZYCZNE
Tolerancja towarzyszy wielu efektom oddzia�ywania
alkoholu. W j�zyku potocznym czyja� �mocna g�o-
wa" jest wyrazem tolerancji na alkohol. Towarzyszy
jej kilka zjawisk. Pierwszym z nich jest toleran-
cja metaboliczna, dzi�ki kt�rej w�troba pro-
dukuje wi�cej enzym�w metabolicznych i w szyb-
szym tempie rozk�ada alkohol. Mechanizm ten nie
uwzgl�dnia wi�kszo�ci przypadk�w tolerancji ob-
serwowanych w sytuacjach chronicznego spo�ywa-
nia alkoholu, cho� z pewno�ci� przyczynia si� do
uszkodzenia w�troby. Tolerancja behawio-
ralna i tolerancja kom�rkowa s� praw-
dopodobnie o wiele wa�niejsze. Z tolerancj� beha-
wioraln� mamy do czynienia, kiedy jednostka uczy
si� funkcjonowa� pod wp�ywem substancji psycho-
aktywnej. Na przyk�ad, niekt�rzy alkoholicy potra-
fi� pracowa� i normalnie wykonywa� wszystkie
czynno�ci przy wysokim st�eniu alkoholu we krwi,
kt�re z pewno�ci� znacznie upo�ledzi�oby funkcjo-
nowanie innych os�b. Tolerancj� behawioraln�
mo�na zobrazowa� zachowaniem szczur�w labora-
toryjnych. Kiedy b�d�c pod wp�ywem alkoholu,
otrzymuj� zadanie wymagaj�ce koordynacji rucho-
wej (bieg w zabawkowym ko�owrotku), szczury
szybko ucz� si� przezwyci�a� utrudniaj�ce dzia�a-
nie substancji psychoaktywnej. Jednak grupa szczu-
r�w, kt�rej alkohol podano p�niej, a nie w trakcie
zabawy w ko�owrotku, nie wykazywa�a ju� �adnej
tolerancji podczas test�w pod wp�ywem alkoholu
(Wenger, Tiffany, Bombardier, Nicholls, Woods,
1981). Tolerancj� kom�rkow�, kt�ra polega na przy-
stosowaniu neuron�w do obecno�ci substancji, r�w-
nie� mo�na zademonstrowa�. W m�d�ku, obszarze
odpowiedzialnym za wp�yw intoksykacji na czynno-
�ci ruchowe (np. na do�ylne wstrzykni�cie alkoholu),
neurony reaguj� wzrostem wska�nika przewodzenia
impulsu. Jednak ten wzorzec aktywacji powraca do
normy po zako�czeniu d�ugotrwa�ego oddzia�ywania
alkoholu (Rogers, Siggins, Schulman, Bloom, 1980).
W stanie abstynencji alkoholowej obserwuje si�
znaczny spadek szybko�ci przewodzenia.
Fizyczne reakcje na alkohol pojawiaj� si� do��
szybko. Ka�dy, kto kiedykolwiek po spo�yciu wi�k-
szej ilo�ci alkoholu do�wiadczy� tzw. kaca, jest tego
�wiadomy. Jednak prawdziwe fizyczne uzale�nienie
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.