Oto lista podsumowująca, jakie braki mogą wpłynąć na układ odpornościowy.
· Cynk - niedobór powoduje zmniejszenie aktywności limfocytów cytotoksycznych T i komórek NK
· Żelazo - niedobór redukuje cytotoksyczność komórek NK, fagocytozę i zdolność białych krwinek obojętnochłonnych do niszczenia wroga,
· Miedź - jej brak redukuje liczbę limfocytów T i hamuje działanie układu odpornościowego,
· Selen - jego brak obniża produkcję przeciwciał
· Selen i witamina E - niedobór tych dwóch współdziałających elementów odżywczych obniża funkcję cytotoksyczną komórek NK,
· Pirydoksyna (wit B6) - brak tej witaminy zmniejsza produkcję przeciwciał i obniża żywotność limfocytów. Na układ odpornościowy mają również wpływ następujące witaminy:
· Witamina C - kwas askorbinowy, substancja zapobiegająca utlenianiu, która chroni płynne części komórki przed skutkami ubocznymi leczenia nowotworów. Jako środek anty-histaminowy hamuje działanie histaminy, która odgrywa rolę w powstawaniu reakcji alergicznych.
· Witamina E - podobnie jak witamina C jest przeciwut-leniaczem. Chroni lipidowe składniki komórek, w tym błonę komórkową i błony otaczające różne organelle. Współdziała z selenem.
· Witamina A - jest rozpuszczalna w tłuszczu jak witamina E i powstrzymuje wzrost i rozwój nowotworu. Jej brak zmniejsza liczbę komórek plazmatycznych wytwarzających przeciwciała.
Ale silni wojownicy to tylko połowa sukcesu. Żołnierze odpornościowi powinni mieć dobre uzbrojenie i muszą umieć nadawać i odbierać wiadomości. Cząsteczki, które są bronią lub nośnikiem informacji, to białka, dlatego niedobór białek zmniejsza ilość przeciwciał, które armia mogłaby wyprodukować, i tym samym liczbę możliwych do przesyłania informacji.
Równie ważne są elementy ochronne. Do pomocy potrzebne są też zapobiegające utlenianiu składniki odżywcze i substancje roślinne. Chronią one zdrowe komórki przed wolnymi rodnikami, pojawiającymi się w trakcie leczenia (szkodliwe cząsteczki opisane w następnym rozdziale).
Tłuszcze, takie jak olej rybi czy lniany, ograniczają możliwość rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych. Pewne rodzaje kwasów tłuszczowych wpływają na skład i wydolność błon komórkowych makrofagów, zwiększając ich aktywność w czasie niszczenia komórek nowotworowych. U zwierząt otrzymujących karmę bogatą w tłuszcze wielonie-
nasycone lub nasycone, cytotoksyczne właściwości makro-fagów ulegają zmniejszeniu.
Wolne rodniki
Jedną z najczęstszych przyczyn uszkodzeń prowadzących do śmierci komórki są wolne rodniki. Może do tego dojść na skutek naświetlania lub chemioterapii, starzenia się komórki, zniszczenia przez fagocyty, stan zapalny tkanki albo proces niszczenia guza przez makrofagi.
Wolny rodnik to cząsteczka, która ma samotny, pojedynczy elektron na orbicie zewnętrznej. Elektrony dążą do występowania parami, dlatego cząsteczki, które mają niedobór elektronu starają się pozyskać go z innej molekuły. Wchodzą w reakcje z lipidami (tłuszczami), białkami i węglowodanami. Szczególnie podatne na takie działanie są składniki błony komórkowej i DNA. Gdy dochodzi do reakcji, cząsteczka przestaje być reaktywna, traci agresywny charakter. Natomiast staje się nią cząsteczka, której zabrano elektron i dlatego z kolei ta zaczyna szukać elektronu dla siebie, rozpoczynając reakcję łańcuchową zniszczeń.
Organizm dysponuje dwoma mechanizmami pozbywania się wolnych rodników:
1) Pozyskuje przeciwutleniacze (czynniki chroniące normalne cząsteczki przed utratą elektronów na rzecz wolnych rodników), wytwarzając je samodzielnie lub pobierając ze składników odżywczych.
2) W organizmie występują również enzymy neutralizujące wolne rodniki, które powstają w czasie prawidłowego metabolizmu.
Przeciwutleniające składniki odżywcze
Najlepiej poznanymi przeciwutleniającymi składnikami odżywczymi są B-karoten (prowitamina A), witaminy C i E oraz selen. Jest to jednak tylko wierzchołek góry lodowej.
B-karoten to jeden z wielu karotenoidów z właściwościami przeciwutleniającymi, ale nie jest na pewno najsilniejszy. Inne silne karoteny obejmują a-karoten, (likopen barwnik czerwony pomidora), luteinę (barwnik ciałka żółtego) i krypto-ksantynę. Flawonoidy, do których należą karotenoidy, to duża rodzina barwników. Właściwości przeciwutleniające mają m.in. rutyna, miricetyna i flawony cytrusowe. Inne barwniki neutralizujące wolne rodniki to proantocyjaniny, tanina (garbnik) i antocyjanina.
Enzymy przeciwutleniajÄ…ce