W praktyce �dnia codziennego albo dawa�o si� wyraz wrogo�ci wobec okupanta i walczy�o z nim, albo zawahawszy si� czy przyj�wszy janusowe oblicze spotyka�o si� z nieufno�ci� lub pogard� wsp�rodak�w. Okupacja nie stwa-xza�a innych szans.
Einwohnererfassung na �l�sku, DYL w zaanektowanej cz�ci Polski �oraz �zwi�zek wydajnych Polak�w" w kraju Warty by�y wst�pem do nowych kategorii antagonizm�w mi�dzyludzkich w Polsce 48.
47 Kompleks powsta�y w GG w stosunku do mieszka�c�w G�rnego �l�ska mia�a roz�adowa� broszura �l�sk wierny Ojczy�nie. By�a ona tym potrzebniejsza, .�e na teren GG delegowani byli nieraz specjali�ci G�rnego �l�ska, cz�sto rekrutuj�cy si� spo�r�d tzw, �chachar�w'' politycznych, a wyrabiaj�cy z�� opini� ca�ej spo�eczno�ci polskiej w tej prowincji.
48 Wpisani na DYL do grup III i IV oraz zaliczeni do tzw. �wydajnych Polak�w", na mocy ustawy z 6 V 1945 o wy��czeniu ze spo�ecze�stwa polskiego wrogich element�w, bywali uznani za obywateli pa�stwa polskiego, polskiej narodowo�ci, z chwil� z�o�enia przez nich deklaracji na wierno�� narodowi i demokratycznemu pa�stwu polskiemu. To rozwi�zanie nie obj�o wpisanych do grupy II,
a na G�rnym �l�sku by�o w�r�d nich sporo Polak�w. Byli w�r�d nich tak�e .zdrajcy, cz�� z nich uciek�a razem z Niemcami na zach�d lub tam, gdzie ich nie :znano, cz�� izolowano w obozach, inni ukrywali si� pod fa�szywymi dokumentalni. Czuj�cy si� Polakami wpisani do grupy II DVL musieli zabiega� drog� s�dow� o rehabilitacj�. Rehabilitowano tych, kt�rzy potrafili wykaza�, �e wpisanie ich na DVL nast�pi�o bez ich zabieg�w. Dekret z 22 II 1946 zmieni� przepisy o tyle, �e s�d bior�c pod uwag� zachowanie si� wnioskodawc�w podczas okupacji, tudzie� korzy�ci jakie odnosili z przyj�cia DVL, b�d� uznawa� ich za zrehabilitowanych i posiadaj�cych pe�ni� praw obywatelskich, b�d� orzeka� rehabilitacj� -w ograniczonym zakresie, lub oddala� wniosek. Oddalenie oznacza�o utrat� praw obywatelskich, przepadek ca�ego mienia. Do uznania s�du pozostawa�a wtedy �ewentualno�� umieszczenia w obozie lub poddania pracy przymusowej. W ten spo-
W granicach �starej" Rzeszy Polacy obj�ci zostali rozporz�dzeniem o DYL na pocz�tku 1943 r., modyfikacja wyst�pi�a w ograniczeniu grup wpisu do trzech 49. Wytyczne RMdl zaleca�y w ka�dym wypadku wzi�cie pod uwag� pochodzenia, zas�ug na froncie, rozpatrzenie czy po��dane jest przyj�cie ze wzgl�d�w rasowych. Od przyj�cia wy��czono tych wszystkich, kt�rzy po I wojnie �wiatowej optowali za Polsk�, nawet gdyby byli posiadaczami niemieckiej przynale�no�ci pa�stwowej. Podobnie potraktowani mieli by� gda�szczanie 50.
Stanowisko prawne os�b wpisanych do III grupy DYL okre�li� ok�lnik RKFDY z 9 II 1942. Otrzymywa�y one niemieckie przydzia�y �ywno�ciowe, mog�y korzysta� z wielu przywilej�w przys�uguj�cych Niemcom, np. z pierwsze�stwa u�ywania �rodk�w komunikacji czy z obs�ugi w sklepach. By�y one zobowi�zane do s�u�by wojskowej i do roku obowi�zkowej pracy, natomiast osoby z grupy IV by�y od tego wolne. Wpisani do grupy III podlegali pewnym restrykcjom, jak przymusowe przesiedlenie w przysz�o�ci do Rzeszy, ograniczenie w przynale�no�ci do NSDAP i w zatrudnianiu jako urz�dnik�w, w wykonywaniu pewnych zawod�w. Nie wolno im by�o zawiera� zwi�zk�w ma��e�skich ani z osobami nale��cymi do grupy IV, ani z pozosta�ymi Polakami. W samym Wehrmachcie pozbawieni byli uprawnie� przys�uguj�cych obywatelom niemieckim, nie mogli by� prze�o�onymi. Do wojska powo�ano roczniki 1903 - 1922; konsekwencj� tego by�y powa�ne straty osobowe, wy�sze niekiedy od strat wywo�anych terrorem okupanta51. Os�b z grupy III dotyczy�y r�wnie� r�nego rodzaju ograniczenia maj�tkowe. Grupa ta mog�a tylko zawiadywa� skonfiskowanym maj�tkiem. Na Pomorzu gdzie do 1943 r. wpisanym do grupy III DYL nie odnotowywano w legitymacjach posiadania przynale�no�ci pa�stwowej do odwo�ania, posuwano si� nawet dalej, wysiedlaj�c przynale�nych do niej. Zniesienie zarz�du komisarycznego nad maj�tkiem wpisanych do grupy III nast�pi� mog�o
s�b r�nicowano wymierzane represje w zale�no�ci od okoliczno�ci sprawy. Dekret z 28 VI 1946 o odpowiedzialno�ci karnej za odst�pstwo od narodowo�ci w czasie wojny 1939 -1945 r. ograniczy� odpowiedzialno�� karn� do os�b, kt�re same zg�osi�y przynale�no�� do narodowo�ci niemieckiej. Inni nie potrzebowali sk�ada� deklaracji wierno�ci.
49 Tak�e w dyskusji sprowokowanej wprowadzeniem przez E. Kocha Volksliste w Komisariacie Rzeszy � Ukraina (15 IX 1942) przedstawiciele SD kategorycznie wypowiedzieli si� przeciw dotychczasowej grupie IV, poniewa� �Zugehorige zu ihr sowieso sonderbehandelt wiirden". (BA Koblenz R 6/300, notatka o naradzie w dniu 23 XI 1942).
50 BA Koblenz R 6/131, pismo RMdl do najwy�szych w�adz z 2 II 1943.
51 Za przyk�ad mo�e pos�u�y� wie� Paprocany pow. pszczy�ski, z kt�rej w obozach koncentracyjnych znalaz�o si� 8 os�b, zgin�y 2. Do wojska zaci�gni�to oko�o 100 os�b, z kt�rych poleg�o lub zagin�o bez wie�ci 20 (�Opis mojej wsi").
w momencie, kiedy sam w�a�ciciel lub jego ojciec czy synowie zaci�gni�ci
zostali do wojska.
Wpisani do grupy IV otrzymywali pe�ne kartki �ywno�ciowe, jak osoby nale��ce do grupy III, nie p�acili 15% podatku, jak pozostali Polacy, nie s�u�yli w wojsku, nie mogli r�wnie� otrzyma� sta�ej posady, nie wolno im by�o zajmowa� kierowniczych stanowisk. Sytuacja tej gru-. py by�a do�� wygodna. Grozi�y jej wprawdzie szykany, ale ograniczone, a nie musieli i�� na front. Pogarszaj�ca si� sytuacja frontowa powodowa�a, �e w ostatnich latach wojny niekt�re ograniczenia nie by�y przestrzegane.
Pozycj� identyczn� z przynale�nymi do grupy IV DVL otrzymywali Polacy, kt�rzy � bez wzgl�du na ich wol� � zostali uznani za �zdatnych do zniemczenia" ze wzgl�d�w rasowych, mimo �e nie byli pochodzenia niemieckiego. Od 1943 r. urz�dowa kwalifikacja wystarcza�a, by nie podlegali przepisom prawa karnego dla Polak�w.
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.