23.3(c) perspektywy s korzystniejsze dla doskonaej konkurencji. Dlaczego? Poniewa popyt na produkty gazi DD (nawet na kadym z lokalnych rynkw) jest tak duy, e w gazi moe efektywnie dziaa dua liczba przedsibiorstw, niezbdna do istnienia doskonaej konkurencji1. To jest przypadek doskonaej konkurencji.
1 Podrczniki dla zaawansowanych wykazuj, e tam, gdzie istnieje bardzo dua liczba przedsibiorstw o identycznych, w ksztacie litery U, krzywych kosztw, krzywe AC i MC dla gazi s, praktycznie rzecz biorc, poziome.
c s
- p
10^
3. " L
p; ^ CD
c s f? P najwi 6 do 1 ma (li
Jedna z t
z t ze za
ych akz
kadu Ea
3 -
o
ES "
g S.'
o
P p
a g M Q 3
'
OD
0)
-i
5'
rzyjrzyjmy si przez chwil kszych przedsibiorstw pr 12"/. krajowego rynku, aby iczby te s oczywicie prz ke rzywista skala ko
-
N R
o L. 5
Pl
g: 3 3
5. B"
firmT
firm. Tak znac e inne przycz kryj si za s
acze stwierd Wama "*
O
"
n'
55- cr o, o
"
0 iT
3
B v;
-"
a
Q)
*
s cz
o- o
"S s: N' o-
3 >< o -i-
e
3 0
a
S
I
a ? 3
. t-
r
o -'g
^ a
N. "
O- n> N
w- s a
S- ^ < 3 v;
5=1 ^' ^ s- i z Itl
L ^ CP *3
^ a 5. <
P P
3
od
tabl. 23.1. ukujcych osign m blione, ch centracji dl
"0 N
g 3 S-" 3' -"
-3 _
n> N N
N
"< J"
g* 'g.
N O
0 Crg
!3
g
g
p
tr tr
o 3
-r -
s. g
'
p n t3
*-
* 1
^ ^< "S
< t3 O tr g. CL
^ s- *
g < <
P
P 3 S? ^
3
r* "
S. F
CL o o
S E-"&:
s 3 P " 3 3"
"
s- - a.
g. p
9 ? S s- 1:
O fl>
a s
o o
P H, . ^
^ P N-
3 H..S. s;
n> CD *o V
^
TECHNOLOGIA RODZI KONCENTRACJ
(1)
(2)
(3)
Ga
Udzia w produkcji USA konieczny, by pojedyncza firma moga wyzyska korzyci skali (w %)
Rzeczywisty przecitny udzia w rynku trzech najwikszych firm (w %)
Gwne przyczyny korzyci z dziaania na wielk skal
Piwowarstwo
10-14
13
Potrzeba stworzenia wizji marki w skali krajowej
oraz koordynowania inwestycji
Papierosy
6-12
23
Reklama i zrnicowanie wizji produktu
Butelki szklane
4-6
22
Potrzeba posiadania centralnego personelu inynieryjne-
go i projektantw
Cement
2
7
Potrzeba rozoenia ryzyka i zgromadzenia kapitau
Lodwki
14-20
21
Wymagania marketingowe i dotyczce dugoci serii
Rafinacja ropy
4-6
8
Rozoenie ryzyka przy poszukiwaniu z ropy naftowej
oraz koordynacja inwestycji
Tabl. 23.1. Korzyci skali pchaj wiele gazi ku koncentracji , , _, .
W pionierskim badaniu zanalizowano pewn liczb produktw, by stwierdzi, czy za istniejcym stopniem koncentracji kryje si, by moe, rodzaj stosowanej technologii. W kolumnie (1) pokazano szacunki punktu (wyraone w procentach cakowitej produkcji), w ktrym dogookresowa krzywa kosztu przecitnego zaczyna si wznosi. Porwnaj te wyniki z pokazanymi w kolumnie (3) przecitnymi udziaami w rynku trzech najwikszych przedsibiorstw kadej z tych gazi. rdo: F. M. Scherer, A. Beckenstein, E. Kaufer i R. D. Murphy The Economics of Multi-Plant Operation: A International Comparisons Study, Harvard University Press, Cambridge, Mass., 1975.
patentowej, Polaroid przez wiele lat mia cakowity monopol na rynku bv kawicznych" aparatw fotograficznych. Dlaczego rzdy przyznaj te pate towe monopole? Udziela si ich, aby zachci wynalazcw do aktywno ' zwaszcza drobnych wynalazcw. Bez perspektywy ochrony patentowej droh' ny wynalazca byby pozbawiony nadziei na osignicie kiedykolwiek zyskw w zamian za lata eksperymentowania, w nieustannym poszukiwaniu lepszych produktw i procesw.
Rzdy nakadaj te na wiele gazi przemysu ograniczenia wejcia. Jak zobaczymy w czci C niniejszego rozdziau, monopolu "franchisingowego" udziela si czsto lokalnym przedsibiorstwom uytecznoci publicznej w zakresie dostaw wody, elektrycznoci, gazu naturalnego czy cznoci telefonicznej. Rzdy uwaaj, e tego typu franchising jest uyteczny w gaziach w ktrych koszty przecitne gwatownie malej; w zamian za przyznanie takiego "franchisingowego" monopolu przedsibiorstwa zezwalaj pastwu regulowa ceny i dziaalno przedsibiorstw objtych franchisingiem. Podobnie jak w przypadku patentw, takie ograniczenia mog w sumie przynosi korzyci gospodarcze, s one jednak bez wtpienia bardzo potnymi barierami dla konkurencji i podtrzymuj koncentracj. I tak AT&T latami wykorzystywaa autoryzowane przez rzd bariery wejcia, by zapobiec pojawieniu si konkurentw w zakresie pozalokalnych pocze telefonicznych; do tego przypadku powrcimy w nastpnym rozdziale, omawiajc zagadnienia polityki antytrustowej.
Ostatni z przykadw ogranicze prawnych jest mniej przyjemny. Przypumy, e w gazi mamy warunki doskonaej konkurencji, jednak wszystkie rzdy nakadaj wysokie ca lub kwoty importowe na zagranicznych producentw. Wykluczenie wielu zagranicznych dostawcw i nabywcw z rynku obali doskona konkurencj. Nowe krzywe popytu DD na produkty gazi bd odzwierciedla w kadym kraju jedynie krajowy, nie za wiatowy, rynek. Oznacza to, e krzywe popytu DD przesuwaj si daleko na lewo. Warunki protekcjonistyczne przenosz nas z rys. 23.3(c) do rys. 23.3(b), a moe nawet do rys. 23.3(a).
Dzieje si tak, gdy nakada si ca restrykcyjne, co powoduje segmen-tacj rynkw i tworzy sytuacj monopolistyczn. Historycy amerykascy dobrze znaj ten problem, odzwierciedla to powiedzenie: "Co jest matk monopolu". Jednym z celw Wsplnoty Europejskiej byo poszerzenie rynku tak, by wielko popytu DD staa si w stosunku do efektywnych poziomw produkcji dostatecznie dua, aby promowa yw i skuteczn konkurencj.
Mona doda, e wiele przemysw amerykaskich dowiadczyo w cigu ostatniej dekady ywej konkurencji zagranicznej, co obniyo faktyczn koncentracj produkcji w takich gaziach, jak przemys samochodowy, stalowy czy elektroniczny.
To krtkie omwienie tylko dotyka kluczowego zagadnienia polityki publicznej. Koncepcja barier dla konkurencji jest szeroko stosowana poza obszarem teorii ekonomii, szczeglnie za we wspczesnej praktyce polityki antytrustowej.