Przyj�cie w terapii takiej perspektywy oznacza za�o�enie, �e pacjent uczy si� regulacji w�asnych emocji w celu zast�pienia lub podwa�enia potrzeby odczuwania patologicznych obaw. Pacjenci rozwijaj�cy umiej�tno�ci rozpoznawania, akceptacji i zrozumienia w�asnych emocji oraz konstruktywnego wykorzystania emocjonalnych do�wiadcze� powinni dzi�ki temu zmniejszy� nat�enie odczuwanych obaw i zwi�zanego z nimi l�ku. Poprawa zdolno�ci rozumienia w�asnych emocji i radzenia sobie z nimi oraz z emocjami innych mo�e r�wnie� poprawi� funkcjonowanie interpersonalne pacjent�w (np. adekwatniejsze wyra�anie emocji, wi�ksz� wra�liwo�� na emocjonalne reakcje innych) i zmniejszy� ich stres i obawy w tej wa�nej dziedzinie. Pacjenci podejmuj� wysi�ek, by doprowadzi� do integracji do�wiadczenia emocjonalnego i racjonalnego my�lenia. Ucz� si�, �e uczucia mog� pom�c w konstruktywnym procesie podejmowania decyzji i w dzia�aniach oraz �e energi� wykorzystywan� dotychczas do unikania emocji mo�na wykorzysta� w bardziej funkcjonalny spos�b (Greenberg, 1994). Ponadto powinni lepiej radzi� sobie ze stresem i funkcjonowa� na bardziej przystosowawczym poziomie.
Na pocz�tku terapii pacjenci powinni zwr�ci� uwag� na spos�b, w jaki ich emocjonalne reakcje wci�gaj� ich w cykl obaw, i odnotowa� tematy, kt�re pojawiaj� si� wraz z rozpocz�ciem si� procesu martwienia si� (nawet je�li pozorny temat obaw ci�gle si� zmienia). Takie tematy cz�sto dotycz� utraty znacz�cych innych, niemo�no�ci zaspokojenia swoich potrzeb, pora�ki w pracy czy te� problem�w zdrowotnych. Na pocz�tku terapii pacjenci powinni biernie obserwowa� i opisywa� swoje reakcje emocjonalne i zwi�zane z nimi obawy, doznania cielesne i my�li automatyczne. Odradza si� im pr�by rozwi�zywania nurtuj�cego ich problemu, lecz raczej zach�ca, by rozwin�li poczucie �czujno�ci", oznaczaj�ce nabieranie dystansu, spojrzenie z innej perspektywy i zgod� na ujawnienie si� odczu�. Umiej�tno�� relaksacji jest przydatna i pomaga pacjentom lepiej rozpoznawa� spos�b, w jaki ich emocjonalne reakcje mog� wywo�ywa� napi�cie w ich cia�ach, co w rezultacie nasila l�k. Techniki medytacji oparte na �wiadomej wra�liwo�ci (Kabat-Zinn i in., 1992) mog� by� r�wnie� pomocne dla pacjent�w w obserwowaniu, opisywaniu i uczeniu si� na podstawie w�asnych do�wiadcze� emocjonalnych.
Wa�nym aspektem regulacji emocji jest nauczenie si�, kiedy nale�y intro-spektywnie pog��bi� �wiadomo�� w�asnego do�wiadczenia emocjonalnego, a kiedy przyniesie to skutki odwrotne od zamierzonych. Greenberg i Safran (1987) omawiaj� trzy typy reakcji emocjonalnych: pierwotne, wt�rne i instrumentalne. Te pierwsze odnosz� si� do adaptacyjnych, pod wzgl�dem biologicznym, reakcji emocjonalnych, kt�re dostarczaj� informacji na temat
Regulacja emocji w zaburzeniu l�kowym uog�lnionym
99
sk�onno�ci do dzia�ania, zwi�zanych z nimi znacze� i motywacji danego zachowania. Do tych reakcji nale�� takie podstawowe emocje, jak strach, rado��, gniew i smutek (Plutchik, 1990). W celu uzyskania pozytywnej zmiany i regulacji afektywnej konieczne jest uzyskanie dost�pu do emocji pierwotnych, poniewa� maj� one du�� warto�� informacyjn�. Z tego powodu pacjenci ucz� si� rozpoznawa� i nazywa� r�ne pierwotne do�wiadczenia emocjonalne. Cierpi�cy na zesp� l�ku uog�lnionego mog� jednak nie chcie� odwo�ywa� si� do swoich do�wiadcze� emocjonalnych, poniewa� cz�sto odczuwaj� dyskomfort z ich powodu. Dlatego nale�y w czasie sesji wywo�ywa� u nich pierwotne emocje, aby uczy� pacjent�w ich w�asnych emocjonalnych reakcji i pokaza� potrzeb� akceptacji tego do�wiadczenia. Mo�na poinstruowa� pacjent�w, by skupiaj�c si� na jakiej� wa�nej kwestii, zwracali uwag� na cielesne i subiektywne reakcje w bie��cym momencie. W celu nadania pewnym kwestiom wi�kszego emocjonalnego znaczenia mo�na si� pos�u�y� ekspozycj� w wyobra�ni lub �wiczeniami opartymi na do�wiadczeniu emocji. Na przyk�ad pewna pacjentka z zespo�em l�ku uog�lnionego cz�sto mia�a problemy z do�wiadczaniem gniewu - obawia�a si� konsekwencji gniewu, nie pozwalaj�c sobie ani na do�wiadczenie gniewu, ani na jego zrozumienie. W czasie sesji mia�a sobie wyobrazi� sytuacj�, w kt�rej ma poczucie, �e w trudnych chwilach przyjaci�ka nie udziela jej potrzebnego wsparcia. Pacjentka mia�a si� nie koncentrowa� na obawach zwi�zanych z przyja�ni�, lecz raczej na w�asnym gniewie w chwili wyobra�ania sobie braku wsparcia ze strony przyjaci�ki. Pacjentka skupi�a si� wi�c na gniewie podczas sesji, co pozwoli�o jej si� bardziej oswoi� z tym do�wiadczeniem, a nast�pnie zmniejszy� obawy wywo�ane dyskomfortem z powodu gniewu. Zgadzaj�c si� na to emocjonalne do�wiadczenie, pacjentka lepiej zrozumia�a swoje potrzeby w relacji z przyjaci�k� i p�niej potrafi�a je zwerbalizowa�.
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczaĂĆââŹĹžĂâââŹÂĄ Ci coraz lepsze usĂâĂšĂâââŹĹĄugi. By mĂâââŹĹĄĂâŚĂ˘âŹĹĄc to robiĂĆââŹĹžĂâââŹÂĄ prosimy, abyĂâĂšĂâââŹÂş wyraziĂâĂšĂâââŹĹĄ zgodĂĆââŹĹžĂââ⢠na dopasowanie treĂâĂšĂâââŹÂşci marketingowych do Twoich zachowaĂâĂšĂâââŹĹž w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam czĂĆââŹĹžĂâââ¢ĂâĂšĂâââŹÂşciowo finansowaĂĆââŹĹžĂâââŹÂĄ rozwĂâââŹĹĄĂâŚĂ˘âŹĹĄj ĂâĂšĂâââŹÂşwiadczonych usĂâĂšĂâââŹĹĄug.
PamiĂĆââŹĹžĂâââ¢taj, ĂâĂšĂâŚĂÂşe dbamy o TwojĂĆââŹĹžĂâââŹÂŚ prywatnoĂâĂšĂâââŹÂşĂĆââŹĹžĂâââŹÂĄ. Nie zwiĂĆââŹĹžĂâââ¢kszamy zakresu naszych uprawnieĂâĂšĂâââŹĹž bez Twojej zgody. Zadbamy rĂâââŹĹĄĂâŚĂ˘âŹĹĄwnieĂâĂšĂâŚĂÂş o bezpieczeĂâĂšĂâââŹĹžstwo Twoich danych. WyraĂâĂšĂâŚĂÂşonĂĆââŹĹžĂâââŹÂŚ zgodĂĆââŹĹžĂââ⢠moĂâĂšĂâŚĂÂşesz cofnĂĆââŹĹžĂâââŹÂŚĂĆââŹĹžĂâââŹÂĄ w kaĂâĂšĂâŚĂÂşdej chwili.