Warunkiem ustanowienia rozdzielnoœci najmu lokalu w czasie trwania ma³¿eñstwa jest ustanie wspólnoœci maj¹tkowej. Dlatego powództwo o ustanowienie rozdzielnoœci najmu lokalu nie mo¿e wyprzedzaæ powództwa o ustanowienie rozdzielnoœci maj¹tkowej. Nie ma jednak przeszkód do jednoczesnego ¿¹dania ustanowienia rozdzielnoœci maj¹tkowej i rozdzielnoœci najmu lokalu.
47. Wa¿ne powody ustanowienia rozdzielnoœci najmu lokalu s¹ zbli¿one, ale nie identyczne z wa¿nymi powodami ustanowienia rozdzielnoœci maj¹tkowej. Powinny one dotyczyæ okolicznoœci zwi¹zanych ze sposobem korzystania przez ka¿dego z ma³¿onków z wynajmowanego lokalu i uwzglêdniaæ mo¿liwoœæ zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych poza tym lokalem.
48. Tak jak wspólnoœæ maj¹tkowa, wspólnoœæ prawa najmu lokalu ustaje z dniem oznaczonym w wyroku o ustanowieniu rozdzielnoœci tego prawa. W wyj¹tkowych wypadkach s¹d mo¿e nadaæ wyrokowi moc wsteczn¹, w szczególnoœci, je¿eli ma³¿onkowie ¿yli w roz³¹czeniu.
49. Skutkiem ustanowienia rozdzielnoœci prawa najmu jest przekszta³cenie siê wspólnoœci tego prawa z prawa o charakterze wspó³w³asnoœci ³¹cznej w prawo, do którego stosuje siê odpowiednio przepisy o wspólnoœci maj¹tku spadkowego i o dziale spadku (art. 46 k.r.o.), które - je¿eli nie stanowi¹ inaczej - odsy³aj¹ do odpowiedniego stosowania przepisów o wspó³w³asnoœci w czêœciach u³amkowych (art. 1035 k.c.).
Art. 53. § 1. Rozdzielnoœæ maj¹tkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezw³asnowolnienia lub og³oszenia upad³oœci jednego z ma³¿onków.
§ 2. W razie uchylenia ubezw³asnowolnienia, a tak¿e umorzenia, ukoñczenia lub uchylenia postêpowania upad³oœciowego, miêdzy ma³¿onkami powstaje ustawowy ustrój maj¹tkowy.
1. Art. 53 § 1 przewiduje dwa kolejne - poza okreœlonym w art. 52 - przypadki, kiedy dochodzi do przymusowego ustroju maj¹tkowego miêdzy ma³¿onkami. S¹ to ubezw³asnowolnienie i og³oszenie upad³oœci jednego z ma³¿onków.
2. Podczas gdy w przypadku okreœlonym w art. 52, powstanie przymusowego ustroju maj¹tkowego jest wynikiem uwzglêdnienia przez s¹d ¿¹dania jednego z ma³¿onków, ubezw³asnowolnienie i og³oszenie upad³oœci jednego z ma³¿onków (por. tak¿e art. 124 ust. 1 i 2 pr. upad³. i napr.) powoduj¹ ustanie z mocy samego prawa dotychczasowego ustroju maj¹tkowego (je¿eli nie jest nim ustrój rozdzielnoœci maj¹tkowej) i powstanie ustroju rozdzielnoœci maj¹tkowej. Skutek ten nastêpuje niezale¿nie od tego, czy ma³¿onków obowi¹zywa³ ustawowy czy umowny ustrój maj¹tkowy.
3. Powstanie rozdzielnoœci maj¹tkowej miêdzy ma³¿onkami powoduje zarówno ubezw³asnowolnienie ca³kowite (art. 13 k.c.), jak i ubezw³asnowolnienie czêœciowe (art. 16 k.c.) jednego z ma³¿onków w czasie trwania wspólnoœci maj¹tkowej. Skutek ten nastêpuje z chwil¹ uprawomocnienia siê postanowienia o ubezw³asnowolnieniu (art. 521 § 1 k.p.c.).
4. Og³oszenie upad³oœci jednego z ma³¿onków powoduje powstanie rozdzielnoœci maj¹tkowej miêdzy ma³¿onkami z dniem og³oszenia upad³oœci, którym jest dzieñ wydania postanowienia o og³oszeniu upad³oœci (art. 124 ust. 1 w zw. z art. 52 pr. upad³. i napr.).
5. Jak siê wydaje, ustanie wspólnoœci ustawowej na skutek ubezw³asnowolnienia lub og³oszenia upad³oœci jednego z ma³¿onków nie poci¹ga za sob¹ ustania wspólnoœci najmu lokalu (art. 6801 § 2 zd. 1 k.c.). Jednak¿e s¹d, stosuj¹c odpowiednio przepisy o zniesieniu wspólnoœci maj¹tkowej (obecnie o ustanowienie rozdzielnoœci maj¹tkowej), mo¿e z wa¿nych powodów na ¿¹danie jednego z ma³¿onków ustanowiæ w odniesieniu do najmu lokalu rozdzielnoœæ maj¹tkow¹ (art. 6801 § 2 zd. 2 k.c. w zw. z art. 52 § 1 k.r.o.).
6. Powstanie rozdzielnoœci maj¹tkowej wobec ubezw³asnowolnienia jednego z ma³¿onków w ci¹gu roku przed dniem z³o¿enia wniosku o og³oszenie upad³oœci tego ma³¿onka jest bezskuteczne w stosunku do wierzycieli upad³ego (art. 125 ust. 3 pr. upad³. i napr.).
7. Rozdzielnoœæ maj¹tkowa powsta³a w razie ubezw³asnowolnienia jednego z ma³¿onków obowi¹zuje przez ca³y czas trwania ubezw³asnowolnienia, a powsta³a w razie og³oszenia upad³oœci jednego z ma³¿onków obowi¹zuje do czasu umorzenia, ukoñczenia lub uchylenia postêpowania upad³oœciowego. Nie mo¿e - jako przymusowy ustrój maj¹tkowy - byæ zmieniona w drodze umowy miêdzy ma³¿onkami (art. 47 § 1).