F. Masson: Felt tip writing: problems of Identification, „Journal of Forensic Sciences" nr 1/1985, s. 172-177.
160 Jest to wynikiem przewagi prawej pó³kuli mózgu. Czêsto wzory pisma s¹ traktowane jako metoda ustalania leworecznoœci. Por. E. Schkólziger: Das Problem der Linkshander, Schwarzen-burg 1952, s. 41 -47.
161 G. A. Dawson: Brain function and writing with the unaccustomed left hand, „Journal of Forensic Sciences" nr 1/1985.
pisania pochodz¹ z okreœlonych miejsc kory mózgowej tej pó³kuli. Nawyki pisarskie tkwi¹ce w prawej przyzwyczajonej rêce nie wyst¹pi¹, gdy zaczniemy pisaæ rêk¹ lew¹, gdy¿ obie pó³kule nie s¹ podobnie wyspecjalizowane. Dowodzi tego w³aœnie fakt trwa³ych ró¿nic miêdzy pismem prawo- i leworêcznym. Uœwiadomienie sobie roli mózgu w procesie pisania pozwoli na wyjaœnienie i w³aœciw¹ interpretacjê ró¿nic w piœmie tej samej osoby, a w konsekwencji pomo¿e w wyci¹gniêciu prawid³owych wniosków z badañ.
Inn¹ wa¿n¹ kwesti¹ jest dobór odpowiedniego materia³u porównawczego.
W przypadkach gdy osoba pisz¹ca pos³uguje siê normalnie lew¹ rêk¹, badania te opieraj¹ siê na takich zasadach jak przy piœmie praworêcznym. Natomiast stwierdzenie faktu, i¿ pismo jest wykonane nie t¹ rêk¹, któr¹ osoba stale pisze, wy³ania potrzebê zebrania materia³u porównawczego pochodz¹cego z lewej rêki.
Wskazane odró¿nienie opiera siê na wynikach analizy obrazu pisma, a szczególnie takich zespo³ów cech, jak:
- lustrzane formy graficzne,
- nieregularnoϾ strukturalna linii graficznych;
- zniekszta³cenia w zakresie topografii.
W drodze æwiczeñ mo¿na opanowaæ w wysokim stopniu technikê pisania lew¹ rêk¹, ale i wówczas tego typu pismo mo¿e byæ porównywane ze wzorami pisma praworêcznego.
F. Podpisy. Badania podpisów maj¹ na celu ustalenie, czy podpis jest autentyczny, czy podrobiony, przez kogo i jakimi metodami, a tak¿e czy zosta³ z³o¿ony bezpoœrednio na pod³o¿u, czy te¿ przez kalkê lub w inny sposób. Tak¿e ze wzglêdu na niewielk¹ liczbê elementów graficznych przy ustalaniu autentycznoœci podpisów nale¿y uwzglêdniaæ czêsto wiele dodatkowych okolicznoœci i metod identyfikacyjnych.
Cel sk³adania podpisów i du¿a czêstotliwoœæ powoduj¹ pewien automatyzm i uproszczenia w kreœleniu poszczególnych elementów graficznych. W praktyce spotyka siê podpisy czytelne, nieczytelne, lecz o bogatym uk³adzie elementów graficznych i tzw. parafy przedstawiaj¹ce najczêœciej znaki pierwszych liter imienia i nazwiska.
Sposób sk³adania podpisu i jego struktura graficzna uzale¿nione s¹ czêsto od okolicznoœci, stanu psychicznego wykonawcy oraz stopnia wyrobienia pisma danej osoby.
W badaniach podpisów nale¿y mieæ na uwadze fakt, i¿ nikt nie potrafi dwa razy podpisaæ siê tak, aby jeden podpis by³ niejako kopi¹ drugiego (jakby fotograficzn¹ reprodukcj¹). Je¿eli stwierdzi siê, ¿e dwa podpisy s¹ identyczne, to jeden z nich jest sfa³szowany albo te¿ stanowi kopiê autentycznego podpisu.
Podpisy zakwestionowane bada siê w celu ustalenia ich autentycznoœci, a w przypadku stwierdzenia fa³szerstwa - w celu uzyskania faktycznego wykonawcy podpisu. Z problematyk¹ podpisów spotykamy siê czêsto w sprawach przestêpstw gospodarczych, w przypadkach fa³szerstw testamentów itp.
542
543^
W praktyce zachodzi koniecznoœæ zbadania autentycznoœci podpisu w takich sytuacjach, gdy ktoœ np. kwestionuje autentycznoœæ w³asnego podpisu, gdy osoba kwestionuje podpis rzeczywiœcie z³o¿ony przez fa³szerza i wreszcie gdy mamy do czynienia z podpisami osób nie istniej¹cych (fikcyjne listy p³ac).
Badanie autentycznoœci podpisów wymaga odpowiedniego materia³u dowodowego i porównawczego oraz aparatury. Proces badawczy jest równie¿ uzale¿niony od sposobu z³o¿enia podpisu. Specjalnego postêpowania wymaga badanie podpisów sfa³szowanych metod¹ kopiowania bezpoœredniego lub poœredniego. Równie¿ wiele problemów badawczych wi¹¿e siê z podpisami sfa³szowanymi przez naœladowanie.
Najodpowiedniejszym materia³em do badañ s¹ oryginalne dokumenty z podpisami osoby, która kwestionuje dany podpis. Wzory podpisów powinny pochodziæ z okresu najbardziej zbli¿onego do czasu sporz¹dzenia spornego odpisu. Je¿eli podpis kwestionowany jest np. nieczytelny b¹dŸ stanowi parafê, nale¿y uzyskaæ do badañ podobny materia³ porównawczy. Po zgromadzeniu materia³u bezwp³ywowego, tzn. sporz¹dzonego w okolicznoœciach zapewniaj¹cych pe³n¹ swobodê w sk³adaniu podpisów, nale¿y pobraæ dodatkowo po kilka wzorów podpisów i paraf na luŸnych, oddzielnych kartkach papieru. W przypadkach gdy kwestionowany podpis zosta³ z³o¿ony na druku z odpowiednim miejscem przeznaczonym na ten cel, jak lista p³ac, przekaz pocztowy, faktura, rachunek itp., nale¿y pobraæ po kilka podpisów danej osoby na takich w³aœnie formularzach. Trzeba równie¿ pamiêtaæ, aby pobierane wzory podpisów by³y sporz¹dzone takim samym œrodkiem do pisania (pióro zwyk³e, wieczne, d³ugopis, o³ówek, kredka itp.), jakim sporz¹dzono podpis bêd¹cy przedmiotem badañ.
Badania identyfikacyjne podpisów przeprowadza siê na podstawie wszechstronnej analizy kszta³tu liter, budowy elementów graficznych, p³ynnoœci przebiegu linii, naciskowoœci i impulsu, czynników wp³ywaj¹cych na zniekszta³cenie podpisu itp.162 S¹ to bardzo istotne cechy nawykowe, które indywidualizuj¹ podpis i z tego wzglêdu s¹ trudne do naœladowania.
Kolejnoœæ kreœlenia poszczególnych elementów liter w podpisie jest wa¿n¹ wskazówk¹ w ocenie autentycznoœci podpisu.
W badaniach podpisów stosuje siê wiele metod, takich jak system linii prostych Duystera, projekcja geometryczna Brossona, badania geometrycz-no-strukturalne. Ta ostatnia metoda stosowana przez ekspertów w kraju pozwala na ustalenie elementów indywidualnych w podpisie danej osoby oraz osób przypadkowych. Metoda ta obok rozszerzenia mo¿liwoœci badawczych jest równie¿ cenna ze wzglêdu na przejrzyst¹ dokumentacjê pogl¹dow¹, pozwalaj¹c¹ na pog³êbion¹ ocenê zespo³ów cech indywidualnych.
Badania podpisów przeprowadza siê przy u¿yciu optycznych urz¹dzeñ powiêkszaj¹cych (lupy, mikroskopy), lamp i filtrów do oœwietlania, analitycznych lamp kwarcowych, mikroinfraskopów, urz¹dzeñ do wykonywania zdjêæ
162 W. R. Harrison: Suspect Documents, London 1958, s. 400, 401.
544
\
kich gdy gdy; E
wodi uzalt bada poœn sfa³s !>
z po powi spór stan< zgro ciacl-dodc kartl na d prze! dane pobi pisar dzon E
stror przel kszts indyi K
wska V
prosi no-st poz\\ osób jest i zwal; B
powi nych