54 i n, prawa upadłociowego oraz art. 28 i n.
prawa o postępowaniu układowym. W ustawie z 12 X 1994 r. o ochronie obrotu
gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego (Dz.U. nr 126, poz.
615) zawarte zostały przepisy, które uznajš istniejšcš lub grożšcš dłużnikowi
niewypłacalnoć za znamię przestępstwa.
Problematykš szczególnš zajmuje się M. Bšczyk: Roszczenia pauliańskie
wierzyciela w stosunku do poręczyciela, RPEiS 1978, z, 3.
Rozdział czternasty
SPRZEDAŻ
§ 69. Umowa sprzedaży - zasady ogólne
I. Pojęcie i cechy.
1. Sprzedaż należy do umów, które znajdujš codzienne i masowe
zastosowanie. Ma ona na celu doprowadzenie do wymiany gospodarczej przy użyciu
pienišdza. Jej domenš jest istnienie rynku towarowo-pieniężnego. Gdy najprostsza
wymiana naturalna sprowadza się do schematu: dobro za dobro i jest objęta jednš
transakcjš stron, mechanizm sprzedaży musi wykorzystać do tego samego efektu
dwie transakcje: dobro za pienišdz i pienišdz za dobro. Gdy w pierwszej z tych
transakcji zbywca wyzbywa się dobra majštkowego w zamian za pienišdze, w
drugiej obraca uzyskany pienišdz na nabycie dobra, którego potrzebuje. Jest istotne,
że istnienie rynku towarowego nie ogranicza zbywcy w poszukiwaniu partnera, z
którym musiałby dokonać wymiany w jednej transakcji. Komu innemu sprzedaje
swoje dobro, od kogo innego za uzyskane rodki nabywa dobro przez siebie
poszukiwane. Każda z transakcji sama dla siebie stanowi -- jak łatwo się
zorientować -- transakcję sprzedaży.
W rozlicznych stosunkach wymiany dóbr przy użyciu pienišdza, prócz
producentów i konsumentów, uczestniczy wiele ogniw porednich: kupiec hurtowy,
detalista itd. W ogólnej masie transakcji w wymianie dóbr przy użyciu tej postaci
umowy biorš udział wszystkie podmioty prawa cywilnego, zarówno podmioty
gospodarcze, jak i nieprofesjonalici.
Kodeks cywilny normuje umowę sprzedaży w sposób stosunkowo
szczegółowy ze względu na znaczenie tej umowy w obrocie. Unormowanie to, objęte
tytułem XI księgi III kodeksu (art. 535-602), było traktowane jako podstawowe i
dopuszczało niejednokrotnie różne odchylenia w aktach legislacyjnych
szczególnych.
Tak więc w odniesieniu do stosunków sprzedaży między j.g.u. lex specialis
stanowiły tzw. ogólne warunki umów, wydawane zarzšdzeniami upoważnionych do
tego władz państwowych na podstawie art. 2 i 384 k.c. Zob. dekret z 16 V 1956 r. o
umowach dostawy między j.g.u. (Dz.U. nr 16, poz. 87 ze zm.), w którym termin
"dostawa" w pewnych sytuacjach mógł odnosić się i do sprzedaży. Dla niektórych
umów sprzedaży zawieranych przez p.j.o. z innymi podmiotami lex specialis
stanowiły przepisy ustawy z 28 XII 1957 r. o dostawach, robotach i usługach na
rzecz jednostek państwowych (Dz.U. z 1958 r., nr 6, poz. 17 ze zm.).
Kwestie wyżej wymienionych unormowań, wynikajšcych z aktów
legislacyjnych szczególnych, należały do wykładu prawa obrotu uspołecznionego.
Zob. np. wywody podręczników S. Buczkowskiego i Z.K. Nowakowskiego: Prawo
obrotu uspołecznionego, Warszawa 1971 oraz M. Madeja i A. Stelmachowskiego:
Zarys prawa gospodarczego, Warszawa 1980.
Obecnie, ze względu na zmianę modelu gospodarczego kraju -- opisane
wyżej uregulowania odnoszšce się do obrotu uspołecznionego -- zostały uchylone.
Kodeksowa regulacja sprzedaży ma więc zastosowanie zarówno do obrotu
profesjonalnego, jak i nieprofesjonalnego. Wydaje się jednak, że unormowanie
sprzedaży w k.c. wymaga istotnej przebudowy uwzględniajšcej potrzeby obrotu
gospodarczego. Konieczne jest stworzenie kodeksowego "podtypu" umowy
sprzedaży typu profesjonalnego.
Do unormowań sprzedaży w tytule XI księgi k.c. ze względu na ich
szczegółowoć odwołujš się wielokrotnie przepisy dotyczšce innych typowych
stosunków umownych.
2. Według okrelenia kodeksu sprzedaż jest umowš, w której jedna strona
(zbywca - sprzedawca) zobowišzuje się przenieć własnoć rzeczy i wydać jš
drugiej stronie (nabywca - kupujšcy), a kupujšcy zobowišzuje się rzecz odebrać i
zapłacić sprzedawcy cenę (art. 535 k.c.).
Przedmiotem sprzedaży mogš być w ujęciu k.c., oprócz rzeczy, także:
energie i prawa majštkowe (art. 555). Sprzedaż energii (elektrycznej, wodnej,
gazowej itp.) oznacza w istocie udostępnienie korzystania z pewnej jej iloci czy też
mocy, dajšcej się ustalić dzięki pewnym urzšdzeniom technicznym. Sprzedaż praw
majštkowych oznacza ich zbycie odpowiednio do zbycia własnoci rzeczy (a dawniej
również prawa do wyłšcznej dyspozycji, o którym mowa była w uchylonym art. 535 §
2 k.c.). Chodzi tu o prawa majštkowe zbywalne (prawa rzeczowe, prawa na dobrach