Na Litwie.
Piechota: 2. dywizja gwardii; 1. 2. i 3. dyw[izja] armii (skład jak wyżej).
Razem: 36 bat[alionów] po 600 ludzi, 36 rot strzelców po 150 ludzi i 3 bat[aliony]
strzelców po 600 ludzi, [tj.] piech[oty] 28 800.
Jazdy: 2 puÅ‚ki gwardii (kozacy i uÅ‚ani) — 8 szw[adronów]; dyw[izja]
kaw[alerii] 6 puÅ‚ków — 24 szw[adrony]; rezerwowe dywizjony 1. dyw[izji]
kawalerii—12 szw[adronów]. Razem: 44 szwadrony po 120 ludzi, kozaków 4
dońskie pułki po 600 ludzi = jazdy 7680.
Artylerii: 1. dyw[izja] art[ylerii] — 12 pieszych baterii po 4 dz[iaÅ‚a] i 3 kon-
nych baterii po 8 dz[iał]. Razem: 72 działa (w tej liczbie 12 żłobkowanych) i 15 ba-
terii po 150 ludzi = artyl[erii] 2250. Razem 38730.
Oprócz tego na Litwie jest: 1) garnizowanej [s] straży 5 batalionów: 2) gar-
nizowanej artyl[erii] i 1/2 roty w Dynaburgu i 1/2 roty w Wilnie.
Na Rusi.
Piechota: 8. i 9. piechotne dywizje (skład jak wyżej). Razem: 24 bataliony
po 600 ludzi, 24 roty strzelców po 150 ludzi i 2 bataliony strzelców po 600 ludzi =
piech[oty] 19 200.
J a z d a : brygada rezerwowa 2. dywizji kaw[alerii]— 12szw[adronów]; 3. dyw[izja]
kaw[alerii] 6 puÅ‚ków — 24 szw[adronów]; brygada rezerwowa 3. dywizji 12szw[adro-
nówj. Razem: 48 szw[adronów] po 120 ludzi, kozaków dońskich 3 pułki po 600 =
jazdy 7560.
A r t y l e r i a : 3. dyw[izja] art[ylerii]: 3 konne baterie po 8 dz[iał] i 8 pieszych
po 4 dz[iała]. Razem: 56 dział (z nich 8 żłobkowanych), 11 baterii po 150 ludzi =
artyl[erii] 1650.
S a p e r ó w : 4 bataliony po 600 ludzi, [tj.] saper[ów] 2400. Razem 30 810.
NB. Podobno z Woroneża idzie na Wołyń l piesza dywizja, tj. 12 bat[alionów]
piech[oty] po 600 ludzi, 12 rot strzelców po 150 ludzi, l bat[alion] strz[elców] —
600 l[udzi], 4 baterie piesze — 16 dziaÅ‚ i po 150 ludzi, razem = 9600 ludzi2.
Oprócz tego na Rusi jest: 1) parków ruchomych artylerii 4; 2) pontonowych
parków 3; 3) straży garnizonowej l batalion; 4) w fortecach: a) Kijów — 2 roty
garnizonowe] art[ylerii], kijowska miejscowa półbateria, 1/2 laboratoryjnej [ ] roty
i miejscowe parki; b) Bobrujsk— 1 1 / 4 roty garnizonowej] art[ylerii], miejscowe
parki, skład broni i gotowej artylerii.
Pozostało w Rosji. W Petersburgu i okolicach: l dyw[izja] gwardii (8 bat[alio-
nów], 8 rot strz[elców], 2 bat[aliony] strz[elców]), 3 roty morskiego ekwipażu gwar-
dii, l bat[alion] garnizonowej] gwardii, i bat[alion] saperów gwardii i wzorowy
pieszy batalion piechfoty], 11 114 bat[alionu] jazdy, 30 szwfadronów] artylferii]—
111/2 bat[erii] = 60 dział. Korpus grenadierów: 26 bat[alionów], 26 szw[adronów],
56 dziaÅ‚, 1. i 2. rezerwowe korpusy — 66 bat[alionów], 48 szw[adronów], 128 dziaÅ‚.
b_Odeski wojskowy okręg: 83 bat[aliony], 36 szwadronów, 96 dział i 7 pułków doń-
skich kozaków_b. Rezerwowe bataliony — ich 74 i majÄ… jeszcze formować 72. Ba-
talionów strzelców — 16. Armia kaukaska: korpusy orenburski, sybirski, garnizo-
nowej straży i żandarmski.
O g ó ł e m wszystkich wojsk w całym państwie: batalionów 656 1/2, szwadro-
nów 311 1/2c, oddzielnych kompanii 223 1/2. Oprócz wojsk w Królestwie, Litwie
i Rusi może być ruszone, jak się zdaje, maksimum: 164 bataliony, 106 szwadronów
i 224 działa. Urlopowanych już powołano; służą oni do ukompletowania roty do
200 ludzi i dla sformowania 72 rezerwowych batalionów.
B. Czart., rps 5708, k. 41. Oryg. na blankiecie 21x27 cm. Pieczęć 6 i 8 f.
a_a Innym atramentem. b_b Dopisek innym atramentem u dołu strony. c Skreślono baterii 656.
1 Dęblin.
2 Obliczenie błędne; winno być: 10200 ludzi.
51
Wydział Wojny RN do naczelnika wojskowego woj. kaliskiego płk. E. Taczanowskiego.
Podziękowanie za dotychczasową działalność, nominacja na naczelnika wojskowego
woj. kaliskiego. Obietnica nadesłania broni i posiłków. Wskazówki dalszego dzialania.
Nominacje dla oficerów. Informacje o nowych rozporządzeniach RN
Warszawa 16 V1863
Rząd Narodowy. Wydział Wojny
do naczelnika wojs[kowego] woj. kaliskiego
Nr 955. Raport Twój, Pułkowniku, z d. 13 V r. b. przedstawia dokładny obraz
Twoich czynności i rozporządzeń. Zdaniem Rządu zrobiłeś, Pułkowniku, wszystko,
co można było z tak małą garstką przeciw 5 razy silniejszemu nieprzyjacielowi
dokonać1.
Pułkowniku, Rząd Ci przysyła w imieniu Narodu podziękowanie za Twe męstwo,
wytrwałość i poświęcenie, podziel się nim z Twymi oficerami i żołnierzami, a szcze-
gólniej z tymi, którzy do koÅ„ca wytrwali — imiona ich chlubne zajmÄ… miejsca na
kartach dziejów obecnej wojny. Obywatelom Działyńskiemu i Niegolewskiemu
oświadcz, Pułkowniku, że są wzorem obywatelskiej cnoty i poświęcenia, za które
Ojczyzna wdzięczną im będzie2.
Rząd ufny w Twoją, Pułkowniku, zdolność i poświęcenie powierza Ci woj. ka-
liskie3; dołóż, Pułkowniku, wszelkich starań, by powstanie w nim w możliwie naj-
krótszym czasie postawić na stopie groźnej dla wrogów. Znaczny zakup broni
(15 000 karabinów) w Paryżu w tych dniach dokonany, którego część dla woj. ka-
liskiego jest przeznaczona, da Ci, Pułkowniku, możność powołania kilka tysięcy
ludzi pod broń. Potrzeba tylko obrać kilka punktów nadgranicznych i utorować
do nich drogi, którymi by dostawiona broń mogła być bezpiecznie do kraju wpro-
wadzoną i tak odbieraną, w czym komisarz4 i władze cywilne powinny przyjść ze
skutecznÄ… pomocÄ…, do czego osobnÄ… drogÄ… wezwani zostali.