Nawet gramatyka i charakter pisma podlegają zmianom, ponieważ one również są związane ograniczeniami, jakie zwykle nakłada przeszłość i przyszłość (Zimbardo, Marshall i Maslach, 1971). Reprodukowane obok próbki ukazują zmiany, jakie zaszły w perspektywie czasowej i charakterze pisma pewnej osoby badanej.
W kilku pracowniach psychologicznych prowadzone są badania, które mają na celu rozszerzenie naszej wiedzy na temat roli, jaką odgrywa czas w naszym zachowaniu i świadomości; w badaniach tych zmienia się w różny sposób perspektywę czasową, a następnie obserwuje się, w jaki sposób wpływa to na osoby badane.
"Dla wszystkich dróg w świecie istnieje tylko jeden kierunek, a czas jest jego jedyną miarą.
Tom Stoopard
"Rosencrantz and Guildenstern Are Dead", 1967
Wyjaśnienia zjawiska
hipnozy
Hipnoza nie jest podobna do zwykłego snu, o czym świadczy porównanie zapisów EEG osób śpiących i zahipnotyzowanych. Jest to inny, zmieniony stan świadomości. Osoba znajdująca się pod hipnozą zgadza się zawiesić, odłożyć swoje zwykłe, krytyczne, "sprawdzające rzeczywistość" postawy i iść za sugestiami hipnotyzera. Procedury wprowadzenia w stan hipnotyczny wytwarzają stan wzmożonej, selektywnej uwagi. Dana osoba "odfiltrowuje"
zakłócenia powodowane przez nieistotne elementy rzeczywistości oraz skupia się na zasugerowanych doświadczeniach i doznaniach.
Stan hipnozy można wywołać różnymi technikami; przekazuje się w nich osobom badanym, że powinny one: a) odprężyć się, b) skoncentrować, c) pozwolić działać swobodnie swej wyobraźni, d) zgodzić się dobrowolnie, aby umysł i ciało "zachowywały się w sposób niedowolny", e) pozwolić, aby w razie potrzeby związki czasowe, przestrzenne, fizyczne i przyczynowe uległy zniekształceniu lub dysocjacji i wreszcie f) reagować na sugestie hipnotyzera.
Zasadnicze znaczenie dla całego tego procesu ma zmiana w systemie przekonań osoby znajdującej się pod hipnozą: zaczyna ona wierzyć, że
|potrafi kierować ciałem i psychiką, w taki sposób, jaki uprzednio uważała za niemożliwy, lub że może przestać kierować zjawiskami, którymi uprzednio kierowała automatycznie. Celem treningu hipnotycznego jest pokierowanie daną osobą w taki sposób, aby umiała hipnotyzować samą siebie, to jest, aby potrafiła kierować różnymi fizjologicznymi i behawioralnymi procesami za pomocą autosugestii. O tym, w jakim stopniu techniki takie mogą zwiększać możliwość kontrolowania przez daną osobę wpływu zagrażającego środowiska, świadczy fakt, że nawet w ostatnim stadium raka intensywny ból może być poddany kontroli pacjentów w takim stopniu, iż nie potrzebują oni już uciekać się do morfiny w ostatnim okresie swego życia (Sacerdote, 1966).
Okazuje się, że istnieją różnice indywidualne w podatności na hipnozę; stwierdza się je w trakcie pierwszych formalnych prób zahipnotyzowania.
Okazało się, że ta obiektywna miara podatności na hipnozę jest dobrym predyktorem reaktywności na różne zjawiska hipnotyczne. Jednakże stwierdzono niewiele związków pomiędzy czynnikami osobowościowymi lub społecznymi a podatnością na hipnozę. W tabeli podano procenty ogólnej liczby badanych, którzy wykazywali różne poziomy podatności na hipnozę wtedy, gdy po raz pierwszy poddano ich procedurze polegającej na wywoływaniu i kontroli stanu hipnotycznego. Pomiary takie często wykazują wysokie korelacje z pomiarami przeprowadzonymi nawet dziesięć lat później (Hilgard, 1965). Niektórzy badacze uznali to za dowód, że podatność na hipnozę jest stosunkowo stałą cechą osobowości. Badania kliniczne Josephine Hilgard (1970) nad osobami poddawanymi hipnozie wykazały, że osoby ciekawe, śmiałe, o żywej wyobraźni są bardziej podatne na hipnozę niż osoby rywalizujące, opanowane, bojaźliwe.