X


Historia wymaga pasterzy, nie rzeźników.

szczep dwu uczonych: Calmeta i Guerena.
Dzi� ju� ma�o kto docenia, jakie to by�o osi�gni�cie. Trzeba
przypomnie�, czym by�a gru�lica. Ot� by�a to przewlek�a choroba
infekcyjna o do�� du�ej zara�liwo�ci, praktycznie nieuleczalna.
Trwa�a zazwyczaj kilka lat, wyniszcza�a chorego, a zmiany, cho�
najcz�ciej dotyczy�y p�uc, mog�y dotkn�� tak�e inne narz�dy. Prak-
tycznie wszystkie. By�a gru�lica sk�ry, ko�ci (znacznie zniekszta�ca-
j�ca, wi�kszo�� ludzi "garbatych" - to byli ludzie z gru�lic� kr�go-
s�upa), gard�a i strun g�osowych - tak chorowa� i zmar� m. in.
K. Szymanowski. Najgro�niejszymi postaciami by�y gru�lica pros�w-
kowa - rozsiana w p�ucach, przebiegaj�ca gwa�townie i nieodwra-
calnie (w Polsce nazywano j� suchotami galopuj�cymi) oraz gru�li-
cze zapalenie opon m�zgowych i m�zgu, tak�e nieuleczalne.
Podejmowano r�ne metody leczenia, ale by�o to tylko dzia�anie
cz�ciowe - przed�u�a�o chorob�, a przez to stanowi�o dwuznaczne
skutki z punktu widzenia epidemiologicznego. D�u�ej choruj�c, lu-
dzie wi�cej zara�ali. W Polsce w okresie przedwojennym na gru�lic�
umiera�o ok. 50 000 ludzi rocznie, czyli tyle, ile liczy�... �yrard�w
W tej sytuacji gru�lic� zaliczano do chor�b spo�ecznych i by�a ona
jednym z trudniejszych i smutniejszych problem�w. Prawd� jest, �e
na gru�lic� w XX w. chorowali przede wszystkim ludzie niedo�ywie-
ni, przepracowani i �yj �cy w z�ych warunkach higienicznych.
Szczepionka, kt�r� wynaleziono na wiele lat przed streptomycy-
n� (by� to pierwszy antybiotyk, kt�ry leczy� gru�lic�, ale nie wszyst-
kie jej formy), zacz�to stosowa�, niestety nie bez tragicznych pomy-
�ek. Przede wszystkim szczepiono noworodki. I okaza�o si�, �e w la-
tach trzydziestych naszego wieku kilkadziesi�t noworodk�w w Lube-
ce zaszczepiono pomy�kowo zjadliwym szczepem gru�licy. Dzieci
zgin�y, z�a wie�� posz�a w �wiat i ma�o kogo przekona�o t�umacze-
nie, �e to fatalna pomy�ka, a nie wina szczepionki.
By�y tak�e inne tragiczne przypadki. Na przyk�ad w jednym ze
szpitali pracowa�a chora na otwart� gru�lic� (jest to forma wysoce
zara�liwej gru�licy p�uc) po�o�na, kt�ra nie wiedz�c o tym, zaka�a�a
noworodki. I zn�w �mier� zbiera�a �niwo.
Szczepienia napotyka�y opory. Przeceniano znaczenie wzmo�o-
nych odczyn�w zapalnych w w�z�ach ch�onnych po doustnym poda-
niu szczepionki. Takie odczyny prowadzi�y do obrz�ku w�z��w,
a niekiedy nawet do ropienia, przetok itp. Pozostawa�y blizny, szpe-
c�ce - to fakt, ale przecie� dziecko, kt�re tak reagowa�o na zaka�e-
nie niezjadliwym szczepem BCG, gdyby nie zaszczepione zetkn�o
si� z pr�tkiem zjadliwym, zgin�oby na pewno (w�a�nie dzieci powin-
�y by� przede wszystkim zaszczepione, a reakcja na szczepienie po-
twierdza ich nadwra�liwo��).
Tak�e w Polsce szczepienia nie by�y �atwe. Z w�asnego do�wiad-
czenia wiem, �e - niestety - niekt�rzy lekarze w�a�ciwie zwalczali
szczepienia. D�ugie lata nie mo�na by�o wyegzekwowa� pe�nych po-
wszechnych szczepie�, chocia� by�y one bezp�atne.
. Mimo tych trudno�ci walka z gru�lic�, cho� sp�niona, da�a po-
zytywne wyniki. Najci�sze postacie gru�licy, te, wobec kt�rych sta-
wali�my bezradni, znikn�y. Bo nie jest tak, �e pod wp�ywem szcze-
pie� osobnik mia� by� ca�kowicie odporny. Ale jest tak, �e szansa
*aka�enia wybitnie maleje i nie gro��, nie znane ju� dzi� z praktyki
lekarskiej, postaci: zapalenie opon i m�zgu, zapalenie ko�ci i sta-
w�w, rozsiana gru�lica, tzw. pros�wka.
; Szczepienia przeciwgru�licze to wielki sukces nauki - to likwida-
cja jednej z najci�szych chor�b XIX i pierwszej po�owy XX w.
9* Szczepienie przeciwko b�onicy - dyfterytowi. B�onica by�a ci�-
*� chorob�, daj�c� wysok� umieralno��. Wyr�niano dwie formy
kliniczne: angina z bardzo silnym odczynem toksycznym, uszkodze-
*.iem mi�nia sercowego, cz�sto ko�cz�ca si� zgonem, oraz tzw.
:*'up. By�a to kiedy� gro�na choroba i nie�atwa do rozpoznania, naj-
"*i�ksza zmora lekarza. Szczepienia powszechnie zacz�to stosowa�
'w Europie po drugiej wojnie �wiatowej. W Polsce przysz�y z op�-
tideniem i na pocz�tku lat pi��dziesi�tych w �odzi w jednym tylko
186 187

roku na b�onic� zmar�o wi�cej dzieci ni� w ca�ej Europie ��cznie. Na
skutek powszechnego zastosowania szczepie� b�onica znikn�a.
Znaczne wyniki osi�gni�to przez szczepienia przeciwko t�cowi.
Jest to gro�na choroba wywo�ana pa�eczk� t�ca, normalnie saprofi-
tuj�c� w przewodzie pokarmowym koni i kr�w. W czasie pierwszej
wojny �wiatowej na t�ec zmar�o wi�cej ludzi, ni� bezpo�rednio po-
leg�o w czasie dzia�a� bojowych. T�ec rozwija si� po wnikni�ciu pa-
�eczki do rany - najcz�ciej gdy rana jest zabrudzona ziemi� ogrod-
nicz�, nawozem bydl�cym itp. W czasie drugiej wojny �wiatowej nie
zanotowano w armiach zachodnich ani jednego zgonu z powodu t�ca
- to wynik powszechnych szczepie�, cho� nie bez znaczenia jest fakt,
�e ko� jako zwierz� poci�gowe zosta� wyparty przez silniki spali-
nowe. . .
Ka�de zranienie zanieczyszczonym narz�dziem, �opat�, p�ugiem
itp. przy pracy na roli grozi zaka�eniem t�cem. Obowi�zuj� w tych
przypadkach uodpornienie bierne (podanie surowicy odporno�cio-
wej) oraz tzw. dawka przypominaj�ca - ponowne zaszczepienie
profilaktyczne.
Jedn� z najci�szych postaci by� t�ec noworodka. Wrotami za-
ka�enia bywa�a rana pop�powinowa. Zdarza�o si� to na wsi, gdzie
por�d odbiera�a znachorka. Niestety, przewa�me dzieci te umiera�y.
L�k i panik� wywo�ywa�a gro�na choroba Heinego-Medina, za-
ka�enie wirusem polio (po raz pierwszy opisali j� J. Heine i O. Me-
din). Chorowa�o na ni� sporo dzieci, najcz�ciej by�a to jednak for-
ma poronna, bez najgorszych nast�pstw w postaci pora�e� mi�nio-
wych. Pora�enia takie, je�eli si� pojawi�y, mia�y te� tendencje do
cofania. Niekiedy jednak pozostawa�y trwa�e pora�enia wiotkie-
i kalectwo. Na wyobra�ni� chyba podzia�a� fakt, �e prezydent Sta-
n�w Zjednoczonych F.D. Roosevelt by� kalek�, po chorobie mia�
trwa�e pora�enie n�g i porusza� si� tylko na w�zku inwalidzkim.
Po okresie sporadycznych zachorowa� pojawi�a si� na pocz�tku
lat pi��dziesi�tych epidemia z do�� du�� liczb� przypadk�w, w tym
i pora�ennych. W�a�ciwie leczenia nie by�o. Stosowano zabiegi fizy-
koterapeutyczne, prawdopodobnie dawa�o to jakie� rezultaty, ale
pewna liczba os�b pozostawa�a kalekami. Wtedy wynaleziono szcze-

Podstrony

Drogi uĚźytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerĂłw w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.