270
lenie, dające początek wolnemu już teraz od konfliktów dojrzewaniu. Postacie macierzyńskie,
które w Jasiu i Małgosi były wszechpotężne (matka i czarownica), tutaj tracą wszelkie
znaczenie: matka i babcia są bezsilne - ani nie stanowią zagrożenia, ani nie zapewniają opieki.
Natomiast wszechpotężna jest tu postać męska, rozszczepiona na przeciwstawne postacie
niebezpiecznego uwodziciela, który, gdy nie napotyka oporu, gubi dobrą babcię i
dziewczynkę -oraz myśliwego, który jest obrazem odpowiedzialnego i silnego ojca, zdolnego
wybawić dziecko.
Fabuła baśni przebiega tak, jakby bohaterka próbowała zrozumieć sprzeczności zawarte w
naturze mężczyzny, doświadczając na sobie działania wszystkich aspektów jego osobowości:
tendencji egoistycznych, aspołecznych, gwałtownych i potencjalnie destrukcyjnych,
właściwych jego id -jego temu w nim (wilk) oraz nieegoistycznych i opiekuńczych skłonności
ego -jego a w nim (myśliwy).
Czerwona Czapeczka dlatego należy do ulubionych postaci baśniowych, że chociaż jest
cnotliwa, wystawiona zostaje na pokusę, a nadto - ponieważ los jej poucza, że jeśli będziemy
ufać w dobre intencje każdego (co wydaje się rzeczą tak piękną), to możemy wpaść w
pułapkę. Gdyby w nas samych nie było czegoś, co sprawia, że pociąga nas wielki i zły wilk,
nie miałby on nad nami żadnej władzy. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć jego naturę, choć
jeszcze ważniejsze - pojąć, dlaczego ma on dla nas taki urok. Naiwność miewa wiele czaru,
ale byłoby niebezpiecznie pozostawać osobą naiwną cale życie.
Jednakże wilk to tutaj nie tylko mężczyzna-uwodziciel; reprezentuje on wszelkie aspołeczne,
zwierzęce tendencje w każdym z nas. Czerwona Czapeczka, poniechawszy cnót dziecka w
wieku szkolnym, które "idzie prosto", jak tego wymaga jego zadanie, zamienia się na powrót
w dziecko w wieku edypalnym, szukające wyłącznie przyjemności. Ulegając wilkowi,
umożliwia mu ona zarazem pożarcie babci. W tym miejscu w opowieści znajduje wyraz jeden
z nie rozwiązanych przez bohaterkę problemów edypalnych, a połknięcie dziewczynki przez
wilka staje się zasłużoną karą za postępowanie, które umożliwiło wilkowi usunięcie postaci
macie-
271
rzyńskiej Już nawet czteroletniemu dziecku narzuca się pytanie, do czego zmierza Czerwona
Czapeczka, gdy odpowiadając wilkowi,.daje mu szczegółowe wskazówki, jak dostać się do
domu babci. Czemu miałyby służyć tak dokładne wiadomości - zapytuje siebie dziecko -jak
nie temu, aby wilk na pewno do tego domu trafił? Jedynie dorośli, którzy odmawiają baśniom
sensu, mogą tu nie dostrzegać, że nieświadome treści psychiczne skłaniają Czerwoną
Czapeczkę do działań mających na celu pozbycie się babci.
Babcia także nie jest całkowicie bez winy. Małej dziewczynce potrzebna jest silna postać
macierzyńska, zdolna zapewnić jej opiekę i dostarczająca wzoru do naśladowania.
Tymczasem babcia Czerwonej Czapeczki z racji własnych potrzeb przekracza granice tego,
co jest dobre dla dziecka. Słyszymy bowiem: "Najwięcej kochała ją babcia i sama już nie
wiedziała, co dziewczynce ofiarować,",To nie pierwszy i nie ostatni raz dziecko tak psute
przez babcię podpada w kłopoty w rzeczywistym życiu. Źle jest dla młodej dziewczyny,
kiedy czy to matka, czy babcia (owa matka już odsunięta) rezygnują na jej rzecz z uroku, jaki
same mogłyby mieć dla mężczyzn, obdarzając ją czerwonym czepeczkiem, który przydaje jej
zbyt wiele czaru.
W całej tej baśni, i w tytule, i w imieniu bohaterki, uwypuklone zostaje znaczenie czerwonego
koloru noszonej przez dziewczynkę czapeczki. Czerwień symbolizuje gwałtowne uczucia,
zwłaszcza związane z płcią. W aksamitnej czerwonej czapeczce ofiarowanej przez babcię
można więc dopatrywać się symbolu przedwczesnego przekazania bohaterce seksualnego
uroku, co uwydatnia dalej fakt, że babcia jest stara i chora - tak słaba, że nie może nawet
otworzyć drzwi. Imię "Czerwona Czapeczka" wskazuje na wagę, jaką dla losów bohaterki
mają właściwości tego szczegółu jej ubioru. Czerwona czapeczka jest mała ("czapeczka" - a
nie "czapka"), i dziewczynka jest mała. Dziewczynka jest za mała - nie aby czapeczkę nosić,
lecz aby dać sobie radę z tym, co ona symbolizuje i do czego przez noszenie jej zachęca
innych.
Grożące Czerwonej Czapeczce niebezpieczeństwo to jej własna płciowość, z którą nie idzie
jeszcze w parze odpowiednia dojrza-
272
łość emocjonalna. Osoba, która przygotowana jest do przeżyć seksualnych pod względem