90
Leczenie polega na odczuleniu organizmu i usuni�ciu z jego otoczenia szkodz�cych mu substancji. Je�li nadal wyst�puj� zaburzenia g�osu, nale�y post�powa� jak w leczeniu niewydolno�ci g�o�ni. I tu zbawiennym lekarstwem oka�e si� kilkudniowe milczenie.
b) badanie foniatryczne
Zaburzenia g�osu najbardziej wyczuwalne s� przy delikatnej fonacji, kt�ra wymaga minimalnej, subtelnej pracy mi�ni g�osowych. By przekona� si�, w jakiej formie znajduje si� nasz aparat g�osowy, wystarczy badanie, kt�re mo�na przeprowadzi� samemu.
Delikatnie i bardzo cicho za�piewa� na zg�osce a np. pocz�tek melodii Wlaz� kotek na p�otek. Wa�ne jest, by nie napina� �adnych mi�ni, nie naciska� d�wi�ku tak, by za wszelk� cen� uda�o si� go wydoby�. Nale�y �piewa� jakby od niechcenia. Nast�pnie nale�y to �wiczenia powtarza�, �piewaj�c coraz wy�ej z zachowaniem opisanych warunk�w wykonania. Mo�e si� zdarzy�, �e na pewnej wysoko�ci nie pojawi si� najwy�szy d�wi�k, a tylko szmer. Jest to znak, �e struny g�osowe nie zwieraj� si� w poprawny spos�b. Powinno to by� sygna�em, �e nasz aparat g�osowy jest w niedyspozycji72. Je�eli aparat g�osowy jest w stanie chorobowym lub uleg� przeforsowaniu, zaburzenia w jego pracy mo�emy zaobserwowa� przede wszystkim przy subtelnych ruchach mi�ni. Takie powstaj� przy cichej fonacji wokalnej. Cz�stym b��dem w stanach chorobowych jest napinanie mi�ni w celu wydobycia d�wi�ku. Do pewnego czasu przy wzmo�onym wysi�ku mo�liwe jest wydobycie d�wi�ku, lecz w konsekwencji prowadzi to do zwiotczenia mi�ni i powa�nych zaburze� g�osowych.
Przedstawione zagro�enia i choroby aparatu g�osowego wskazuj� na potrzeb� kontrolowania narz�du g�osowego u fo-
72 Taki wynik eksperymentu powinien nas sk�oni� do wizyty u foniatry.
91
niatry. Regularna kontrola pozwoli odkry� ewentualne dolegliwo�ci i w por� zapobiec komplikacjom73.
We wst�pnym badaniu foniatrycznym lekarz stosuje najcz�ciej laryngoskopi�. W 1855 roku hiszpa�ski nauczyciel �piewu Emanuel Garcia skonstruowa� i zastosowa� do ogl�du w�asnej krtani i strun g�osowych ma�e lusterko krtaniowe74 (tzw. laryngoskop). Przyrz�d ten powszechnie u�ywany jest przez laryn-
73 Foniatrzy zalecaj�, by nawet w przypadku �zwyk�ej" chrypki utrzymuj�cej si� ponad dwa tygodnie bezwzgl�dnie skonsultowa� stan aparatu g�osowego. 74 Podobne do lusterka dentystycznego.
92
golog�w i foniatr�w do badania strun g�osowych. Przy wysuni�tym do przodu j�zyku wprowadza si� do jamy ustnej ogrzane lusterko krtaniowe. Lusterko to ustawia si� przed podniebieniem mi�kkim i specjalnie o�wietla (por. rys. 29). Dzi�ki odbitemu �wiat�u w lusterku wida� krta�. Podczas fonacji mo�emy obserwowa� zachowanie si� strun g�osowych.
W czasie badania laryngoskopem wi�zad�a g�osowe wydaj� si� nieruchome. W rzeczywisto�ci wykonuj� one tak szybkie wibracje, �e nie jeste�my w stanie zaobserwowa� tego go�ym okiem75. Dla uzyskania w naszym oku wra�enia wolniejszej pracy wi�zade� u�ywa si� stroboskopu. Zasada dzia�ania stroboskopu polega na wytworzeniu �wiat�a przerywanego. Dzi�ki pulsacji �wiat�a krta� jest o�wietlana w spos�b przerywany i praca wi�zade� g�osowych jest widoczna tylko w pewnych momentach. Dla oka zlewa si� to w p�ynny obraz i w ten spos�b lekarz mo�e obserwowa� drganie strun g�osowych.
W celu badania drga� ka�dej struny g�osowej osobno stosuje si� elektrolaryngografi� - rejestracj� drga� w postaci zapisu elektronicznego. Metoda ta polega na odbiciu �wiat�a od powierzchni g�o�ni i skierowaniu go przez uk�ad optyczny na fototranzystory. R�nica nat�e� �wiat�a wzbudza napi�cie elektryczne. Powstaj�cy pr�d jest odpowiednikiem drga� struny g�osowej. Wynik badania rejestrowany jest na wykresach zwanych glotogramami.
Opisane powy�ej metody badania foniatrycznego nale�� do podstawowych. Lekarz foniatra ma jeszcze ca�y arsena� metod badawczych wykorzystywanych dla fachowego zdiagnozowania indywidualnych przypadk�w. Prawie ka�da dolegliwo�� aparatu g�osowego mo�e by� skutecznie leczona, jednak efekty leczenia zale�e� b�d� od stadium zaawansowania choroby i od aktywno�ci pacjenta. Nie zwlekajmy zatem z wizyt� u foniatry.
75 Np. aby uzyska� wysoko�� c1 - struna drga z cz�stotliwo�ci� 256 drga� na sekund�.
93
6. HIGIENA G�OSU
W �wietle przedstawionych powy�ej zagro�e� i chor�b spraw� najistotniejsz� jest profilaktyka. Wadliwa emisja jest powodem wielu chor�b. W drugiej cz�ci niniejszego podr�cznika poka�emy, jak przez umiej�tne �wiczenia wypracowa� poprawne nawyki emisyjne b�d� przeprowadzi� proces rehabilitacji g�osu.
Czy - je�li nasza technika u�ywania g�osu b�dzie doskona�a -nie czyhaj� ju� na nas �adne g�osowe niebezpiecze�stwa? Ot� nie. Abstrahujemy tu od oczywistych zagro�e� wirusowych czy bakteryjnych, ale opr�cz nich na narz�d g�osu negatywny wp�yw ma wiele czynnik�w w znacznym stopniu od nas zale�nych.
W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.
Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.